Fauna - Vzácné a ohrožené druhy Žulovského mikroregionu

Fauna
Fauna
vzácné a ohrožené druhy
Žulovského mikroregionu
rzadkie i zagrożone gatunki
mikroregionu Žulovsko
Žulovská pahorkatina a přilehlá Vidnavská nížina je jedno z mála míst v České republice, kam
v pleistocénu zasahoval pevninský ledovec. Na části území ledovec vymodeloval oblíkovou krajinu
a vytvořil pestré prostředí podmiňující výskyt vzácných druhů živočichů. V okolí rychle tekoucích potoků
můžeme najít brouka střevlíka hrbolatého (1). Je to silně ohrožený druh, chráněný zákony našimi
i Evropské unie.
Przedgórze Paczkowskie (czes. Žulovská pahorkatina) oraz przyległa Nizina Widnawska (czes. Vidnavská
nížina) są jednymi z niewielu miejsc w Republice Czeskiej, które w plejstocenie poddane zostały
działaniu lodowca kontynentalnego. Część obszaru lodowiec wymodelował w niezwykły krajobraz i
stworzył w ten sposób różnorodne środowisko warunkujące występowanie cennych gatunków zwierząt.
W okolicy szybko płynących potoków można spotkać chrząszcza biegacza urozmaiconego (1). Jest to
silnie zagrożony chrząszcz, chroniony naszymi przepisami prawnymi i przepisami Unii Europejskiej.
Mezi zde žijící ohrožené motýly patří například bělopásek topolový, batolec duhový nebo otakárek
fenyklový. Mezi nejvzácnější motýly regionu patří bezesporu modrásek očkovaný (2) a také modrásek
bahenní, pro kterého byla ve Vidnavských mokřinách vyhlášena evropsky významná lokalita.
Za zmínku určitě stojí i vážka podhorní (3). Tento druh vážky se v okrese Jeseník vyskytuje pouze
v Nýznerově a je vzácný i v rámci celé České republiky. Výskyt tohoto druhu vážky v lokalitě Nýznerova
kromě jiného poukazuje i na kvalitní životní prostředí.
V NPP Jeskyně Na Pomezí byl z motýlů uváděn kriticky ohrožený jasoň dymnivkový, naposledy ovšem
v roce 1985. Z létajícího hmyzu by bylo dobré zmínit i silně ohroženou vážku klínatku rohatou (4)
v okolí Vidnavy.
Ze zajímavých druhů měkkýšů můžeme v regionu najít krásně zbarvenou modranku karpatskou
a našeho největšího měkkýše škebli rybničnou (5). Rak říční (6) žije např. v Kobylé, ale najdeme ho
i v lomech v okolí Žulové. V okolí staré Červené Vody a Černé Vody žije v korytě potoka mihule potoční.
V oblasti Žulovské pahorkatiny se vyskytuje přes 100 lomů. Část z nich je alespoň částečně zatopená
a hostí celou řadu obojživelníků. Žijí zde tři druhy čolků (7) (čolek velký, horský a obecný), najdeme
zde ropuchy obecné (8) i zelené (9) a také rosničku zelenou (10), kterou můžeme najít nejenom v tůni
či rybníku, ale dokonce i v nejvyšších větvích stromů. Kuňku žlutobřichou (11) spatříme nejčastěji
v kalužích, často jen v zaplavených kolejích vyjetých od nákladního auta. V lesích s bohatým podrostem
můžeme za deště potkat mloka skvrnitého (12).
U plazů snad nikoho nepřekvapí výskyt užovky obojkové (13) nebo ještěrky živorodé (14). Vždyť
ještěrka živorodá patří mezi vůbec nejrozšířenější druhy pozemních plazů na světě. O něco vzácnější je
setkání se zmijí obecnou (15), zařazenou vyhláškou do kategorie kriticky ohrožených živočichů. Zmije
je nejrozšířenějším a také nejseverněji žijícím hadem na světě, vyznačujícím se extrémní odolností
vůči chladnému počasí a jediným jedovatým hadem České republiky.
Z ptáků tohoto regionu jmenujme např. silně ohroženého rákosníka velkého (16) ve Vidnavských
mokřinách nebo našeho největšího dravce orla mořského (17), který tudy pravidelně přelétá. Zajímavé
je sledování lejska šedého v NPP Jeskyně Na Pomezí, kde byl mimo jiné zaznamenán i výskyt datla
černého a krkavce velkého. Na několika místech poblíž vodní hladiny můžeme zahlédnout ledňáčka
říčního. Ve Vidnavských mokřinách bylo pozorováno více než 50 druhů hnízdících ptáků. Z chráněných
druhů to jsou např. bramborníček hnědý (18), cvrčilka slavíková, hýl rudý, chřástal kropenatý, chřástal
vodní, moták pochop, moudivláček lužní nebo potápka malá.
Jednou z nejprozkoumanějších skupin savců v regionu jsou bezesporu letouni. Letounům byla věnována
pozornost jak ve třech národních přírodních památkách (Jeskyně Na Pomezí, Borový, Venušiny misky),
tak také v menších jeskynních prostorách v okolí Vápenné. Dvě evropsky významné lokality chránící
vrápence a netopýry jsou na půdě kostela a kulturního domu v Černé Vodě. Kostel v Černé Vodě je
útočištěm letní kolonie vrápence malého a částečně i netopýra dlouhouchého. Naproti tomu kulturní
dům v Černé Vodě hostí největší letní kolonii netopýra brvitého (19) v Olomouckém kraji, možná
i v ČR. Nejbohatší lokalitou na letouny je Jeskyně Na Pomezí. Při zimním sčítání v roce 2010 zde bylo
napočítáno 638 letounů, z toho 472 kriticky ohrožených vrápenců malých (20). Od roku 1955, kdy se
netopýři v NPP Jeskyně Na Pomezí pravidelně monitorují, byl zjištěn výskyt celkem 13 druhů.
Ostatní savci jsou zastoupeni běžnou faunou středoevropské přírody např. zajícem, srncem i jelenem,
prasetem divokým nebo liškou. Ve Vápenné, Staré Červené Vodě a Žulové byla několikrát pozorována
vydra říční.
Także wśród motyli znajdziemy przedstawicieli zagrożonych gatunków. Są to na przykład pokłonnik
osinowiec, mieniak tęczowiec lub paź królowej. Do najcenniejszych i rzadkich motyli regionu należy
niewątpliwie modraszek telejus (2), a także modraszek bagienny, dla którego na podmokłych terenach
obszaru o nazwie Vidnavská mokřina utworzono unikatową na skalę europejską lokalizację.
Warty odnotowania jest również fakt o ważce szablaka przepasanego (3). Ten rodzaj ważki występuje
wyłącznie w rejonie Jeseníka w Nýznerowie i jest drogocennym okazem na skalę Republiki Czeskiej.
Występowanie tego rodzaju ważki w rejonie Nýznerowa wskazuje między innymi na jakościowe
środowisko naturalne.
Na obszarze NPP Jeskyně Na Pomezí z motyli odnotowano krytycznie zagrożonego niepylaka
mnemozynę, po raz ostatni jednak w 1985 roku. Z owadów latających warto wspomnieć też o silnie
zagrożonej ważce trzepli zielonej (4) w okolicach Vidnavy.
Z ciekawych gatunków mięczaków możemy w tym rejonie odnaleźć pięknie ubarwionego pomrowa
błękitnego oraz naszego największego mięczaka szczeżuję wielką (5). Rak rzeczny (6) żyje np. w
Kobylej, ale znajdziemy go także w kamieniołomach koło Žulovej. W okolicach miejscowości Stará
Červená Voda i Černá Voda bytuje w korycie potoku minóg strumieniowy.
Na obszarze Przedgórza Paczkowskiego znajduje się ponad 100 kamieniołomów. Niektóre z nich
są przynajmniej częściowo zatopione i odwiedza je cały szereg zwierząt zmienno-wodnych. Żyją tu
trzy gatunki traszek (7) (Traszka grzebieniasta, Traszka górska, Traszka zwyczajna), znajdziemy
tu ropuchę szarą (8) i ropuchę zieloną (9), a także rzekotkę drzewną (10), którą odnaleźć możemy
nie tylko w odmętach wodnych czy stawie, ale nawet na najwyższych gałęziach drzew. Kumaka
górskiego (11) zobaczymy najczęściej w kałużach, często w zalanych wodą koleinach wyrytych przez
koła samochodów ciężarowych. W lasach o bogatym podszyciu możemy w czasie deszczu spotkać
salamandrę plamistą (12).
Wśród płazów nikogo nie zdziwi występowanie zaskrońca zwyczajnego (13) lub jaszczurki
żyworodnej (14). Jaszczurka żyworodna należy przecież do najbardziej rozpowszechnionych gatunków
płazów lądowych na świecie. Nieco rzadziej przyjdzie nam spotkać się ze żmiją zygzakowatą (15),
zaklasyfikowaną na mocy obwieszczenia do kategorii krytycznie zagrożonych zwierząt. Żmija jest
najpopularniejszym, ale i bytującym najbardziej na północ wężem na świecie, odznaczającym się
ekstremalną wytrzymałością na chłodną pogodę i jedynym jadowitym wężem Republiki Czeskiej.
Z ptaków tego regionu wymieńmy np. silnie zagrożonego trzciniaka zwyczajnego (16) zasiedlającego
Vidnavské mokřiny lub naszego największego drapieżnika bielika (17), który regularnie tędy przelatuje.
Interesujące jest obserwowanie muchołówki szarej na terenie NPP Jeskyně Na Pomezí, gdzie między
innymi odnotowano też występowanie dzięcioła czarnego oraz kruka. Na kilku miejscach w pobliżu
tafli wody możemy zauważyć zimorodka zwyczajnego. Na obszarze nazywanym Vidnavské mokřiny
zaobserwowano ponad 50 gatunków ptaków gniazdujących. Z gatunków objętych ochroną są to np.
pokląskwa (18), brzęczka, dziwonia zwyczajna, kropiatka, wodnik zwyczajny, błotniak stawowy, remiz
zwyczajny lub perkozek..
Jedną z najlepiej zbadanych grup ssaków w regionie są bezspornie rękoskrzydłe. Rękoskrzydłymi
zajmowano się na terenie trzech narodowych pomników przyrody (Jeskyně Na Pomezí, Borový, Venušiny
misky), ale i w mniejszych przestrzeniach jaskiń w okolicy Vápennej. Dwie istotne na skalę europejską
lokalizacje chroniące podkowce i nietoperze znajdują się na strychu kościoła oraz domu kultury w Černej
Vodzie. Kościół w tej miejscowości jest schronieniem letniej kolonii podkowca małego i częściowo
także nietoperza długouchego (19). Natomiast dom kultury w Černej Vodzie jest odwrotnie kolonią
letnią nocka orzęsionego w województwie ołomunieckim, być może również w Republice Czeskiej.
Lokalizacją, w której rękoskrzydłe występują niezwykle licznie jest Jeskyně Na Pomezí. Podczas spisu
zimowego w 2010 roku zliczono 638 rękoskrzydłych, z tego 472 krytycznie zagrożonych podkowców
małych (20). Od 1955 roku, kiedy nietoperze w NPP Jeskyně Na Pomezí są regularnie monitorowane,
stwierdzono występowanie łącznie 13 gatunków.
Pozostałymi ssakami są pospolici przedstawiciele fauny środkowoeuropejskiej np. zając, sarna i
jeleń, dzika świnia lub lis. W miejscowościach Vápenná, Stará Červená Voda oraz Žulová kilkakrotnie
zaobserwowano wydrę rzeczną
1 - Střevlík hrbolatý
(lat. Carabus variolosus)
Chrząszcz biegacz urozmaicony
2 - Modrásek očkovaný
(lat. Maculinea teleius)
Modraszek telejus
3 – Vážka podhorní
(lat. Sympetrum pedemontanum)
Szablak przepasany
4 - Klínatka rohatá
(lat. Ophiogomphus cecilia)
Trzepla zielona
5 - Škeble rybničná
(lat. Anodonta cygnea)
Szczeżuja wielka
6 - Rak říční
(lat. Astacus astacus)
Rak rzeczny
7 - Čolek velký
(lat. Triturus cristatus)
Traszka grzebieniasta
7 - Čolek horský
(lat. Triturus alpestris)
Traszka górska
7 - Čolek obecný
(lat. Triturus vulgaris)
Traszka zwyczajna
8 - Ropucha obecná
(lat. Bufo bufo)
Ropucha zwyczajna
9 - Ropucha zelená
(lat. Bufo viridis)
Ropucha zielona
10 - Rosnička zelená, též rosnička stromová
(lat. Hyla arborea)
Rzekotka drzewna
11 - Kuňka žlutobřichá
(lat. Bombina variegate)
Kumak górski
12 - Mlok skvrnitý
(lat. Salamandra salamandra)
Salamandra plamista
13 - Užovka obojkov
(lat. Natrix natrix)
Zaskroniec zwyczajny
14 - Ještěrka živorodá
(lat. Zootoca vivipara)
Jaszczurka żyworodna
15 - Zmije obecná
(lat. Vipera berus)
Żmija zygzakowata
16 - Rákosník velký
(lat. Acrocephalus arundinaceus)
Trzciniak zwyczajny
17 - Orel mořský
(lat. Haliaeetus albicilla)
Bielik zwyczajny
18 - Bramborníček hnědý
(lat. Saxicola rubetra)
Pokląskwa
19 - Netopýr brvitý
(lat. Myotis emarginatus)
Nocek orzęsiony
20 - Vrápenec malý
(lat. Rhinolophus hipposideros)
Podkowiec mały
„Projekt je spolufinancován z prostředků Evropského fondu pro regionální rozvoj“ (ERDF) „Překračujeme hranice“
„Za obsah tohoto dokumentu je výhradně odpovědný příjemce dotace obec Skorošice“
„Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (ERDF).” „Przekraczamy granice.”
„Za treść niniejszego dokumentu ponosi wyłączną odpowiedzialność beneficjent dotacji gmina Skorošice.”
P
r
o
j
e
k
t
j
e
s
p
o
l
u
f
i
n
a
n
c
o
v
á
n
z
p
r
o
s
t
ø
e
d
k
ù
E
v
r
o
p
s
k
é
h
o
f
o
n
d
u
p
r
o
r
e
g
i
o
n
á
l
n
í
r
o
z
v
o
j
P
r
o
j
e
k
t
w
s
p
ó
³
f
i
n
a
n
s
o
w
a
n
y
j
e
s
t
z
e
œ
r
o
d
k
ó
w
F
u
n
d
u
s
z
u
P
r
o
j
e
k
t
j
e
s
p
o
l
u
f
i
n
a
n
c
o
v
á
n
z
p
r
o
s
t
ø
e
d
k
ù
E
u
r
o
p
e
j
s
k
i
e
g
o
D
l
a
R
o
z
w
o
j
u
R
e
g
i
o
n
a
l
n
e
g
o
E
v
r
o
p
s
k
é
h
o
f
o
n
d
u
p
r
o
r
e
g
i
o
n
á
l
n
í
r
o
z
v
o
j