Dyskusje nad specyfiką czeskiej kultury i historii

Dyskusje nad specyfiką czeskiej kultury i historii

Martin Veselka
Dyskusje nad specyfiką czeskiej kultury i historii
konwersacje na tle wybranych czeskich realiów historycznych i kulturowych:
Opis przedmiotu: Podczas zajęć studenci – poza licznymi okazjami własnej komunikacji mówionej i
pisanej – zapoznają się z wybranymi fenomenami czeskiej przeszłości i współczesności, które są po
pierwsze czymś charakterystycznym dla czeskiego kontekstu (tzn. ich postać lub intensywność różni
się w kontekście polskim i czeskim), po drugie są dla polskich studentów mniej znane lub w ogóle
nieznane, ponieważ w polskich zródłach pomijane, wraz ze słownictwem tematycznym.
Wymogi: Wymagana jest dobra znajomość czeskiego języka literackiego oraz umiejętność i chęć
biegłej konwersacji na różne tematy kulturowe i społeczno-historyczne. Zaliczenie będzie udzielane na
podstawie aktywnego udziału w zajęciach, którego częścią będzie krótkie, samodzielnie przygotowane
wystąpienie ustne na wybrany temat, oraz krótkiego testu końcowego (słownictwo, pytania
tematyczne otwarte).
Rodzaj przedmiotu: Fakultatywny, zalecany dla II/III roku studiów licencjackich oraz studiów
magisterskich bohemistyki, ewentualnie dla studentów innego kierunku posiadających znajomość
czeskiego na odpowiednim poziomie i zainteresowanych w temacie lub studentów zagranicznych.
Przedmiot nie jest przeznaczony dla studentów I roku studiów licencjackich.
Sposób realizacji: w sali dydaktycznej
Język wykładowy: czeski
Maksymalna ilość studentów: 14
Tematy zajęć:
1) zajęcia wstępne: dyskusja o czesko-polskich specyfikach i stereotypach
Część I: Nostalgia
2) fenomen czeskiej „hospody”: piwo, browarnictwo i czeska kultura
3) fenomen „trampingu”: dzieje, kultura (muzyka, literatura) i przyszłość ruchu trampskiego
4) fenomen chat i chałup weekendowych („chaty, chalupy, chalupářství”) na tle okresu tzw.
normalizacji: czeska ucieczka przed światem i życiem publicznym
5) fenomen działek i działkowiczów („zahrádkové osady/kolonie” i „zahrádkáři”): jego historia,
współczesność i potencjał
6) kultura undergroundu: jej losy przed rewolucją aksamitną i po niej
7) podróże koleją i kolejnictwo: fenomen lokalnych linii kolejowych (tzw. „lokálky”), ich historia,
refleksja w kulturze, fenomen turystyczno-nostalgicznego wykorzystywania kolei, czeskie grono fanów
kolejnictwa
Część II: Korzenie i wpływy
8) drugie życie Husa i husytyzmu w czeskim społeczeństwie XIX i XX wieku: religia, polityka, trwałość?
9) Czesi i czescy Niemcy: region czeskich Sudet, jego historia i jej odbicie w współczesności
10) stosunki czesko-morawskie: historia i specyfika Moraw, fenomen morawskiego separatyzmu
dawniej i dziś
11) stosunki czesko-słowackie: początki braterstwa Czechów i Słowaków, wymiana intelektualna i
kulturowa, wspólne państwo, przyczyny dezyntegracji w 1992 r.
12) Czesi i Ruś Podkarpacka: wspólna historia, powiązania kulturowe, „moda na Ruś Podkarpacką”
13) Czesi i Romowie: fascynacja, konflikt, emancypacja, integracja i dalej?
14) Czesi i Łużyce: przedstawienie Łużyc i języka górnołużyckiego, wspólne dzieje średniowiecze,
kontakty podczas czeskiego i łużyckiego odrodzenia narodowego, próby połączenia Łużyc i
Czechosłowacji w XX wieku
15) zakończenie i podsumowanie zajęć
Literatura (wybór):
kol.: Hospody a pivo v české společnosti, Praha, Academia 1997.
Zíbrt, Č.: Z historie piva, Praha, Vyšehrad 2013.
Zíbrt, Č.: Pivo v písních lidových a znárodnělých I, Praha – Podlesí, Dauphin 2013
Míka, J.: Mezi alembikem a spilkou. Svět sládka a spisovatele Otakara Zachara, Kladno, Halda 2012.
Altman, K.: Praha u piva. Praha, Vyšehrad 2015.
Pytlík, R: Ve stínu pípy: Hovory a fantazie. Praha, Emporius 1996.
Jaehn, K.-H.:Kavárny & spol. 1. vyd. Praha, Československý spisovatel 1990.
Brikcius, E. (ed.). Prazdroj české kultury/ Fount of Czech culture. Umění inspirované pivem, Praha,
Kuklik 2003.
Knapík, J.; Franc, M. (eds.): Průvodce kulturním děním a životním stylem v českých zemích 1948-1967,
Praha, Academia 2011.
Hurikán, B.: Dějiny trampingu, Praha, Novinář 1990.
Waic, M.; Kössl, J.: Český tramping 1918–1945, Praha, Práh 1992.
Berka, M.: Posázavský pacifik: Historie železnice a trampingu na Zlaté řece, Praha, Nadas 1991.
Janeček, P. (ed.): Folklor atomového věku: kolektivně sdílené prvky expresivní kultury v soudobé české
společnosti, Praha, NM – FHS UK 2011.
Pohunek, J.: Stíny mezi stromy. Extravilán v současných pověstech, Praha, NM 2015.
Blažková, T.; Fialová, D.; Matoušek, V. (eds.): Individuální a masová rekreace v okolí velkých
industriálních měst v 19.–21. století, Praha, Togga 2014.
Zapletalová, V. a kol.: Chatařství. Architektura lidských snů a možností, Brno, ERA 2007.
Bičík, I. (ed.): Druhé bydlení v Česku, Praha, PřF UK 2001.
Vágner, J.; Fialová, D. (eds.): Regionální diferenciace druhého bydlení v Česku. Praha, PřF UK 2004.
Svobodová, H. (ed.): Krajina jako domov. Žďár nad Sázavou 1996
Vaněk, M. (ed.). Obyčejní lidé...?! Pohled do života tzv. mlčící většiny, Praha, Academia 2009.
Gibas, P. a kol.: Zahrádkové osady: Stíny minulosti, nebo záblesky budoucnosti?, Praha, FHS UK 2013.
Franc, M.; Jiří Knapík, J.: Volný čas v českých zemích 1957–1967, Academia, Praha, 2013.
Čornejová, A. (ed.): Volný čas v komunistickém Československu, Praha, ÚSD AV ČR 2010.
kol.: Městské zahradničení: balkony, terasy, komunitní zahrady, samozásobitelství, Brno, Permakultura
2015.
Klouparová, P.: Zahrádkářská kolonie jako kulturní fenomén. Etnologická interpretace, magisterská
práce, FF MU Brno 2009.
Machovec, M.: Pohledy zevnitř: česká undergroundová kultura ve svědectvích, dokumentech a
interpretacích, Příbram, Pistorius a Olšanská 2008.
Placák, P. (ed.): Kádrový dotazník, Praha, Babylon 2001.
Alan, J. (ed.): Alternativní kultura, Praha, NLN 2001.
Jirous, I. M.: Magorův zápisník, Praha, Torst 1999.
Machovec, M. (ed.): "Hnědá kniha" o procesech s českým undergroundem, Praha, ÚSTR, 2012
Pilař, M.: Underground. Kapitoly o českém literárním undergroundu, Brno, Host 2002.
Machovec, M. (ed.): Czeski underground. Wybór tekstów z lat 1969–1989, Wrocław, Atut 2008.
Pavlíček, S.: Naše lokálky. Místní dráhy v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, Praha, Dokořán 2002.
Schreier, P.: Příběhy z dějin našich drah. Kapitoly z historie českých železnic do roku 1918, Praha, MF
2009.
Schreier, P.: Naše dráhy ve 20. století. Pohledy do železniční historie, Praha, MF 2010.
Nauman, P.: Pohádky o mašinkách, Praha – Litomyšl, Paseka 2010.
David, P.; Ludvík, P.; Soukup, V.: Nejkrásnější výlety vlakem 1–2, Praha, Knižní klub 2014–2015.
Kozák, R.; Šlégr, V.; Hajník, R.: Svět šumavských železnic v proměnách času, Praha – Litomyšl, Paseka
2014.
Jelen, M. Zrušené železniční tratě v Čechách, na Moravě a ve Slezsku, Praha, Dokořán 2009.
Novotný, R.; Šámal, P. (eds.): Zrození mýtu: dva životy husitské epochy, Praha – Litomyšl, Paseka 2011.
(zwłaszcza s. 309–473)
Randák, J.: V záři rudého kalicha. Politika dějin a husitská tradice v Československu 1948–1956, Praha,
NLN 2016.
Čornej, P.: Světla a stíny husitství. Události, osobnosti, texty, tradice, Praha, NLN 2011. (s. 337–407)
Kosatík, P.: Sen o novém náboženství, in České snění, Praha, Torst 2010.
Činátl, K.: Naše české minulosti, Praha, NLN 2014.
Bartlová, M. (ed.): Husitské století, Praha, NLN 2014.
Šmahel, F.: Idea národa v husitských Čechách, Praha, Argo 2000.
kol.: Češi a Němci. Dějiny, kultura, politika, Praha – Litomyšl, Paseka 2002.
Kosatík, P.: Sen o životě bez Němců, in České snění, Praha, Torst 2010.
Houžvička, Václav. Návraty sudetské otázky, Praha, Karolinum 2005.
Hahnová, E.; Hahn H. H.: Sudetoněmecká vzpomínání a zapomínání, Olomouc, Votobia 2002.
Majewski, P. M.: Sudetští Němci 1848-1948: dějiny jednoho nacionalismu, Brno, Conditio humana
2014.
Houžvička, V. (ed.): Odsun Němců z Československa 65 let poté, Brno, CDK 2012.
Lindner, J. (ed.): Zůstali tu s námi. Příběhy českých Němců, Praha, Antikomplex 2013.
Spurný, M.: Nejsou jako my. Česká společnost a menšiny v pohraničí (1945-1960), Praha, Antikomplex
2011.
kol.: Zmizelé Sudety, Praha, Antikomplex 2015.
Pernes, J.: Pod moravskou orlicí aneb Dějiny moravanství. Brno, Barrister & Principal 1996.
Malíř, J.; Vlček, R. (eds.): Morava a české národní vědomí od středověku po dnešek, Brno, Matice
moravská 2001.
Řepa, M.: Moravané nebo Češi?, Brno, Doplněk 2001.
Mezihorák, F.: Hry o Moravu, Praha, MF 1997.
Šebesta, J.: Moravská národnost a její vývoj ve společnosti, vl. nákladem, Vracov 2009.
Mezník, J. Dějiny národu českého v Moravě. Nárys vývoje národního vědomí na Moravě do poloviny
19. století, in Český časopis historický 88, 1990, s. 34–62.
Mareš, M.: Moravismus a extremismus, in Středoevropské politické studie 4 (4), 2001. (online)
Wilson, J.: Moravians in Prague. A sociolinguistic study of dialect contact in the Czech Republic,
Frankfurt a. M., Peter Lang 2010.
Rychlík, J.: Češi a Slováci ve 20. století. Spolupráce a konflikty 1914–1992, Praha, Vyšehrad 2015.
Stehlík, M.: Slovensko. Země probuzená, 1918–38, Praha, Academia 2015.
Kosatík, P.: Sen o Slovensku, in České snění, Praha, Torst 2010.
Rychlík, J.: Rozdělení Československa, Praha, Vyšehrad 2012.
Palán, A. (ed.): Zápisky o válce česko-slovenské. Výběr z českého a slovenského tisku z podzimu 1992,
Praha, Kalich 2012.
Nábělková, M.: Slovenčina a čeština v kontakte, Bratislava, Veda 2008.
Pop, I.: Podkarpatská Rus, Praha, Libri 2014.
Švorc, P.: Zakletá zem. Podkarpatská Rus 1918–1946, Praha, NLN, 2007.
Kosatík, P.: Sen o Podkarpatské Rusi, in České snění, Praha, Torst 2010.
Zatloukal, J. (ed.): Podkarpatská Rus. Sborník hospodářského kulturního a politického poznání
Podkarpatské Rusi, Brno, Subcarpatia 2005. [reprint vydání z r. 1936]
Budín, V.: Podkarpatská Rus očima Čechů. Praha, Společnost přátel Podkarpatské Rusi, 1996.
Olbracht, I.: Zakarpatská trilogie: Nikola Šuhaj loupežník, Golet v údolí, Hory a staletí, Praha, Svoboda
1972.
Neumann, S. K.: Enciány s Popa Ivana. Letní dojmy z Rachovska, Praha, F. Borový 1933.
Nečas, C.: Romové v České republice včera a dnes, Olomouc, Vydavatelství UP 1999.
Jakoubek, M.; Budilová, L. (eds.): Romové a cikáni – neznámí i známí. Interdisciplinární pohled,
Voznice, Leda 2008.
Davidová, E.; Uherek, Z. (eds.): Romové v československé a české společnosti v letech 1945-2012,
Praha, Národohospodářský ústav Josefa Hlávky 2014.
Hanzal, J.: Cikáni na Moravě v 15. až 18. století. Dějiny etnika na okraji společnosti, Praha, NLN 2004.
Nečas, C.: Romové na Moravě a ve Slezsku (1740-1945), Brno, Matice moravská 2005.
Nečas, C.: Holocaust českých Romů, Praha, Prostor 1999.
Polansky, P.: Tábor smrti Lety. Vyšetřování začíná: 1992-1995, Hradec Králové, AA – ČAF – IKS 2014.
Bořkovcová, M.: Romský etnolekt češtiny. Případová studie, Praha, Signeta 2006.
Boháč, Z.: České země a Lužice, Tišnov, Sursum 1993.
Kosatík, P.: Sen o Lužici, in České snění, Praha, Torst 2010.
Kaleta, P.: Češi o Lužických Srbech. Český vědecký, publicistický a umělecký zájem o Lužické Srby v 19.
století a sorabistické dílo Adolfa Černého, Praha, Masarykův ústav 2006.
Čermák, R. (ed.): Uzly v paměti. Češi o Lužických Srbech – čítanka, Varnsdorf, Městská knihovna
Varnsdorf 2012.
Bobková, L.; Březina, L.; Zdichynec, J.: Horní a Dolní Lužice, Praha, Libri 2008.