caedmans volání

$UFKtYþDVRSLVX7KRULQ
3
ODPHQ\YNUEX ãOHKDMt
SRGVWĜHFKRXOĤåNDþHNDMt
QiVMHãWČQRK\QHEROt
NGRYtFRVNUêYiRNROt
VQDGVWURPDQHERNDPHQ\
MHåPiPHSR]QDWSUiY ČP\
/
LVWDWUiYDVWURPDNY ČW
QHKOHć]SČW1HKOHć]SČW
.RSHFU\EQtNSRGQHEHP
GiOHMGHP'iOHMGHP
Seznam þtVHOPĜHGFKR]tþtVORDalãtþtVORObsah tohoto þtVOD3ĜHGFKR]tþOiQHN DalãtþOiQHN
Thorin þ.2/93
2PORXYiPHVHY ãHP6LGDURYêPS Ĝt]QLYFĤm, åe si na pĜtãWtGtOVYpKRREOtEHQpKRVHULiOXEXGRXPXVHWSR þkat do pĜtãWtKRþtVOD9QČPEXGHDOHHSL]RGDUR]ViKOHM ãtQHåjindy.
Aþkoliv se v tomto þtVOHQHREMHYt åiGQêSĤYRGQtSĜtVSČYHNPXVtPHVUDGRVWtNRQVWDWRYDW åe se kone þnČzapojili i dalãtSĜHNODGDWHOp'DO ãtSRKĤHGQDHOIVNpMD]\N\S ĜLQiãt
þOiQHNRG-LPD$OODQDDYHVHMLRG3HWHUD6%HDJODQDMGHPHQ ČNROLN]DMtPDYêFKSRVW ĜehĤD~YDK
V pĜtãWtPþtVOHE\PČl epos o Tuorovi vyst ĜtGDWSĜtEČKR$OGDULRQRYLD(UHQGLV]'UXKpKRY ČNXNWHUêEXGHGRSOQ Čn lekcemi jazyka Quenya a dal ãtP\SĜHNODG\DSRYtGNDPL
Obsah:
z
z
z
z
z
=iNODG\4XHQ\D
=iNODG\4XHQ\D
4XHQ\MVNiJUDPDWLNDDVORYQt]iVRED
O Tuorovi a jeho p ĜtFKRGXGR*RQGROLQX
TolkienĤYPDJLFNêSUVWHQ
Seznam þtVHOPĜHGFKR]tþtVORDalãtþtVORObsah tohoto þtVODPĜHGFKR]tþOiQHNDalãtþOiQHN
Thorin þ.2/93
=iNODG\4XHQ\D
Lekce 4: P ĜtGDYQiMPpQD
PĜHGFKR]tOHNFH DalãtOHNFH
PĜtGDYQpMPpQR 9PQRKDHYURSVNêFKMD]\FtFKVHS ĜtGMPY]WDKXMHNSRGVWMPP ČQtWYDUSRGOHQČM/DWLQVNiSĜtGDYQiMPpQDVHVKRGXMtVHVYêPLSRGVWMPYURGX þtVOH
DSiGX4XHQ\DQHSRX åtYiURGDMHQSRGVWMPPDMtSiG\9\MtPNDYUDQQpEiVQLY4HQ\D3RVOHGQtOR ć" (M 220-21) se patrnČY\VN\WXMHVKRGDSiGXSRGVWDS ĜtGMPQLNG\
ale v pozd Čjãt4XHQ\D4XHQLMVNiS ĜtGMPVHRY ãHPVKRGXMtY þtVOH Podst.jm. v j.þ. poåDGXMtSĜtGMPYMþ. DQDRSDN=GHMHUR]GtORGDQJOL þtiny, kde jsou p ĜtGDYQiMPpQD
våG\VWHMQiEH]RKOHGXQDWYDUSRGVWMPWDN åe pozor! (Bezp ĜedmČWQpQDRSDNQD þeãWLQXMHGQRGXFKppozn. p Ĝekl.)
MnoåQpþtVORS ĜtGMP: PĜtGMPNRQþtFtQD -a tvoĜtPQþ. zmČnou -a na -e7tPVHOLãtRGSRGVWMPQD -a, sledujte to!)
*lint a mn. þ. lint sU\FKOêYDQLP a mn. þ. vanim sNUiVQêQiGKHUQê
PĜtGDYQiMPpQDNRQ þtFtQD -e mČQt -e na -i (StejnČjako podst.jm. na -e.)
carn s mn. þ. carn i "þHUYHQêOLVV s mn. þ. liss iVODGNê
PĜtGMPNRQþtFtQD -ea mČQt -ea na -ie.
lomsD mn. þ. lomLsWPDYê]DVWtQ ČQê
laur sD mn. þ. laur Ls]ODWêEDUYDQHNRY
3R]QiPND6ORYRP ĤåHEêWMDNSRGVWWDNLS ĜtGMPDþNROLYVHWRQHVWiYi3 ĜtNODGORVVe mn.þ. lossi (podst.jm.)VSDGOêVQtK (pĜtGMP "snČKREtOê
PoĜiGHNVORY : VČtãinou pĜtGMPQiVOHGXMH]DSRGVWMPSRNXGMHSRGVWMPYSUYQtPSiGXY ČWQêSRGPČt), a pĜHGFKi]tSRGVWDWQpMPpQRYHY ãHFKRVWDWQtFKSiGHFKS ĜtPê
pĜedmČt, nepĜtPêSĜedmČt, pĜedmČt s pĜedloåkou, atd.). Toto ovãHPQHQtåiGQpSHYQpSUDYLGORDSR ĜiGHNVORYVHP Ĥåe rĤ]QLWRE]YOiãtČv poezii.
I aiwe FDUQs linda OLVVs OtUs
'ýHUYHQê SWi þek ( podm Čt)]StYi sladkou StVH Ė(pĜtPêS ĜedmČt)'
Elize : KdyåpĜtGMPDOHLNWHUpNROLYMLQpVORYRNRQ þtQDVDPRKOiVNXRE]YOi ãtČ -a, leåtSĜed slovem za þtQDMtFtPVDPRKOiVNRXSUYQtVORYR]iY ČreþQRXVDPRKOiVNX
Y\QHFKiYi9\SX ãtČQiVDPRKOiVNDVHR]QD þuje apostrofem a tato dv ČVORYiVHYtFHPpQ ČY\VORYXMtGRKURPDG\HOL]H
PpWLP
DQG~QsSRVOHGQt]iSDGVOXQFH0PpWLP a + aQG~Qs
6ORYHVREêW : TĜHWtRVREDMHGQRWQpKR þtVODSĜtWRPQpKRþDVXVORYHVDEêWMH Qi"je", mnoåQpþtVOR nar "jsou". Tvaru "nar" (bez þiUN\VLSRY ãimnul Laurence J Krieg
(7RONLHQRYDYêVORYQRVW1 ČNWHUiSR]RURYiQt ,ÒYRGGRHOIãtinyVWUYUDQQpYHU]L ZpČvu Galadriel o Eldamaru ]D]QDPHQDQpKR7RONLHQHPSUR&DHGPRQ5HFRUGV
(J.R.R.Tolkien þWHD]StYDVYpKR+RELWDD6SROH þenstvo Prstenu 7&7HQWRSUDYRSLVE\OSRWYU]HQYê]NXPQtN\7RONLHQRYDGtODQD0DUTXHWWH8QLYHUVLW\&KULV*LOVRQ
Taum Santoski).
(TC = "A Tolkien Compass", pozn. p Ĝekl.)
PoĜiGHNVORY 6WHMQêMDNRY þeãtinČ, podmČt/pĜtVXGHNSĜtYODVWHN3DPDWXM åe pĜtYODVWHNPXVtRGSRYtGDWSRGVWMPD ĢVWRMtXSRGPČtu nebo u pĜtVXGNX
,RUQs ODXUsD Qi halla . '=ODWê strom je Y\VRNê .' (J. þ.)
I orni laurie nar halle . '=ODWp stromy jsou Y\VRNp ' (Mn. þ.)
DoplĖXMtFtVORYQtN
alqua "labuĢ"
calima MDVQê
iUs "sluneþQtVYLW
laiqua ]HOHQê
cala "svČtlo" (podst.jm.)
OXLQs PRGUê
calma "lampa"
mista "[matnČ] ãHGê
KtVLs "mlha"
morna WHPQêþHUQê
LVLOPs "mČVtþQtVYLW
QLQTXs EtOê
RUQs >Y\VRNê@VWURP
YDUQs "hnČGê/56LQG%DUDQ
V~Us YtWU
vinya QRYê
\iYs "ovoce"
laust - "huþHWYtWUlit. "ne 'ĜYiW
DOH]QtWMDNRYtWU0
3R]QiPNDGiQRMHMHQPQ þ. RGPRGUê luini-HGQRWQpþtVORPĤåHEêWEXćto *luine nebo *luin.)
Etymologie : Z koĜHQH.$/VYtWLWY]QLNOR cala (Sindarin calan) "svČtlo", calma "lampa", calimaMDVQê S. calen "[jasnČ] ]HOHQê cal- "VYtWLW6
CviþHQt
1.
2.
PĜeloåte do Quenya: Labu ĢMHEtOiYRGDMHPRGUi/LVW\MVRX]HOHQp.Y ČW\MVRXEtOpPRGUp åOXWp]ODWp2YRFH (mn.þ., pozn. p Ĝekl.)MH]ODWpD þHUYHQp6ODYtNDRUHO
jsou hnČGt6OXQHþQtVYLWMH]ODWêPČVtþQtVYLWMHEtOê'HQMHMDVQêQRFMHWHPQi0OKDMH ãHGiDWPDYi
ZmČĖte vãechny v ČW\YMHGQRWQpP þtVOHGRPQRåQpKRDQDRSDN
3.
PĜeloåte do þeãWLQ\,$WDQLWLUDULFtU\DUKDOOsKRVWDULFtU\DUODXULsFtUDU,DXUsFDOLP
DXWD/XPERUKRVWDULFDODILUD&DUQsQiLDQG~QHPRUQDLOyPs,DXUs
PpWLPDWXOD6~ULOLQWsODXVWDULQpQLPLVWsNHODU1~PHQRUYDQLPDODQWD
Seznam þtVHOPĜHGFKR]tþtVORDalãtþtVORObsah tohoto þtVODPĜHGFKR]tþOiQHNDalãtþOiQHN
Thorin þ.2/93
=iNODG\4XHQ\D
/HNFH3iGSRGVWDWQêFKMPHQ
PĜHGFKR]tOHNFH DalãtOHNFH
3iGMHY]WDKSRGVWMPNMLQêPVORY Ĥm ve v ČtČ. V angliþtinČMHSiGXU þRYiQSR ĜiGNHPVORYQHERS Ĝedloåkou. Ve v ČtČ"&KODSHFGiYDNY ČWLQXGtYFHMHSRGVWMPFKODSHFY
SiGXQRPLQDWLYYČWQêSRGPČt), "kvČWLQXMHSiGDNX]DWLYSĜtPêSĜedmČWDGtYFHMHSiGGDWLYQHS ĜtPêSĜedmČt). PĜi zmČnČslovosledu se zm ČQtYê]QDP'tYND
GiYDNY Čtinu chlapci."
(Pozn. pĜekl.: V þeãtinČje samoz ĜejmČvãechno jinak a trochu jasn Čjãt-557RONLHQDOHS ĜHFHMHQY\FKi]HO]DQJOL þtiny, kde je tato þiVWJUDPDWLN\SRQ ČNXGUR]GtOQiDSURWRVH
pro jistotu budu dråHWWHUPtQĤ, NWHUpMVHPXYHGOY]iYRUNiFK
VDIL[RYêFK MD]\FtFKMDNRMHODWLQDQHERILQ ãtina - þi Quenya - MHSiGXU þen pĜLSRMHQtPQČMDNpJUDPDWLFNpMHGQRWN\NSRGVWMPREY\NOHNRQFRYN\7RXPR åĖuje mČnit
VORYRVOHGDSRQHFKiYDWVWHMQêYê]QDP4XHQ\DGiYDODS Ĝednost poĜiGNXVORYDOHWHQVHGDOS ĜHKi]HWRE]YOi ãtČv poezii.
Nominativ : vČWQêSRGPČt.1RPLQDWLYQHPi åiGQpSiGRYp]DNRQ þHQt DČOtVHMHQQDMþ. a mn.þ. (plus dva dopl ĖNRYpSOXUiO\SUREUDQpYNDS- þ. nominativu je
nejjednodu ããtWYDUSRGVWMPSURWRMHQ ČNG\QD]êYiQ NPHQSRGVWDWQpKRMPpQD WYDUNHNWHUpPXVHS ĜLGiYDMt]DNRQ þHQt
KoĜen podst.jm.
falma "vlna (s h Ĝebenem)"
OyWsNY Čt"
elen "hv Čzda"
Nom j. þ. Nom mn. þ.
falma
falmar
OyWH
elen
OyWL
eleni
Akuzativ : pĜtPêDSĜedloåNRYêS ĜedmČt. V Quenya ze Silmarillionu a 3iQD3UVWHQ Ĥ QHPiDNX]DWLY åiGQpSiGRYp]DNRQ þHQt2Yãem v dopisu Dicku Plotzovi JRR Tolkien
naznaþuje, åHDNX]DWLYNG\VLPtYDOSiGRYp]DNRQ þHQtNWHUpDOH]WUDWLOYH7 ĜHWtP9ČNX5DQpPDWHULiO\Y Historii StĜedozem Č uplatĖXMtSULQFLS\VNOR ĖRYiQtDOHX åtYDMtUR]GtOQp
SiG\D]DNRQ þHQt3URSUDNWLFNp~ þHO\VHGi ĜtFLåe akuzativ nepou åtYiSiGRYi]DNRQ þHQtMDNRQRPLQDWLY1DWHQWRSiGVHY þeãtinČWiåHPHRWi]NRX koho? co? , pozn.
p Ĝekl.)
Ak. j. þ.
falma
OyWs
elen
Ak. mn. þ.
falmar
OyWL
eleni
Dativ : nepĜtPêSĜedmČW3iGRYi]DNRQ þHQt -n, mn.þ. -in (UT 317, Plotz). (V þeãtinČMHWHQWRSiGGiQSiGRYRXRWi]NRX komu? þemu?, pozn. pĜekl.)
Dat. j. þ.
Dat. mn. þ.
'(k) vln Č(YOQiP
falma n falma in
'(ke) kv Čtu (kv ČtĤm)'
OyWs nOyW in
'(ke) hv ČzdČ(hvČ]GiP
HOHQ en *elen in
VãimnČte si, åe ve 2. sklo ĖRYiQtMHNRQFRYp -eY\QHFKiQRS Ĝed pĜLGiQtP -in.
1HYtPHMDNSRGVWDWQiMPpQDNRQ þtFtVRXKOiVNRXS ĜLSRMXMtNRQFRYNX]D þtQDMtFtVRXKOiVNRX3RNXGEHUHPH]DY]RU OyWs, pĜtEtUDO\E\ -e- YMHGQRWQpP þtVOHSĜed pĜLSRMHQtP -n.)
PĜt]YXN : Pokud se po p ĜLSRMHQtSiGRYpKR]DNRQ þHQt -in k podst.jm. v 1. sklo ĖRYiQtNRQ þtFtKRQDVDPRKOiVNXY\WYR ĜtGYRMKOiVNDSRWRPVHS Ĝt]YXNSĜHQiãtQDWXWRVODELNX
(FALman, falMAIN).
PoĜiGHNVORY MHSRGREQêMDNRYDQJOL þtinČ: podmČt/ pĜtVXGHNSĜtPêSĜedmČt/ nepĜtPêSĜedmČt. Nebo pĜedloåka/ pĜedmČt.
IOyPHOLQGs linda OtUs i aranen nu i alda .
'6ODYtN (nom.) ]StYi StVH Ė (ak.) NUiOL (dat.) pod stromem (ak.) .'
,OyPHOLQGsOLQGDOtUs Sindacollon .
6ODYtN]StYiStVH Ė Sindacollovi (Thingolovi) (dat.) .'
Pamatujte, åHSiGRYp]DNRQ þHQtVHPXVtS ĜLGiYDWWDNpNYODVWQtPMPpQ Ĥm!
3UDYLGORSRVOHGQtKRVNOR ĖRYDWHOQpKRVORYD : Pokud po sob ČQiVOHGXMHQ Čkolik sklo ĖRYDWHOQêFKVORYVNOR ĖXMHVHMHQSRVOHGQtVORYR . (UT 317). KdyåVHMPpKR
VNOiGi]Q Čkolika slov, sklo Ėuje se op ČWMHQSRVOHGQtSĜLEtUiSiGRYp]DNRQ þHQt
,OyPHOLQGsOLQGDOtUs (OZs6LQGDFROORQ .
6ODYtN]StYiStVH Ė (OZs (Elu) Sindacollovi (Thingolovi).'
SkloĖRYiQtSiGRYp]DNRQ þHQtVHWêNiMHQSRVOHGQtKRVORYDY ĜadČ. 7R]QDPHQi åHSRVOHGQtVORYRPXVtEêWVNOR ĖRYDWHOQp3URWRVHS ĜtGMPDMLQpSĜtYODVWN\NODGRXS Ĝed
skloĖRYDQiSRGVWMP$NX]DWLYNG\VLP ČOSiGRYp]DNRQ þHQtSURWRKRSĜtYODVWHNS ĜHGFKi]t1RPLQDWLYQLNG\QHPiSiGRYp]DNRQ þHQt - QHQtVNORĖRYiQ- takåe jeho
pĜtYODVWHNQiVOHGXMH
,OyPHOLQGs YDUQs linda OLVVs OtUsL sind 'aranen.
'HnČGêVODYtN (nom.) ]StYi sladkou StVH Ė (ak.) ãHGpPX NUiOL (dat.) .'
ěDGDVHVNOiGi]HY ãHFKVORYPRGLILNXMtFtFKSRGVWMPQHERVHNQ ČPXY]WDKXMtFtFKĜady by se nem Čly pĜeruãovat. (ý eãtina mĤåe Ĝadu pĜeruãit: "pod 9DUGLQêPL PRGUêPL
klenbami". Quenya tuto moåQRVWQHPiSRGPRGUêPLNOHQEDPL Vardy" nebo, kni ånČ, "Vardy SRGPRGUêPLNOHQEDPL ".)
Vardo nu luini tellumar QRUPiOQtSR ĜiGHNVORY (R 58)
"Vardy SRGPRGUêPLNOHQEDPL "
Vardo tellumar nu luini EiVQLFNêSR ĜiGHNVORY (I 353)
"Vardy NOHQEDPLSRGPRGUêPL "
VãimnČte si, åHDQLYSRH]LLQHQt Ĝada slov p Ĝeruãena.
VãimnČte si, åHDQLYSRH]LLQHQt Ĝada slov p Ĝeruãena.
DoplĖXMtFtVORYQtN
Sindacollo "âHGRSOiãĢ" (Thingol)
collo SOiãĢ"
Telcontar "Chodec"
(QGRU(QGyUs "StĜHGQt]HP6WĜedozem)
9DOLQRU9DOLQyUs "Zem nebo Lid Valar"
IDODVs "bĜeh, þiUDSĜtERMH
falma "[zpČnČQi@YOQD>VKĜebenem]"
sinda "ãHGê
malta "zlato"
Mar-nu-Falmar "ZemČSRG9OQDPLSDGOê1~PHQRU
nu "pod"
pella "za [hranicemi ne þeho]"
Melyanna 'UDKêGDU0HOLDQ
menel "nebe, nebesa"
cait - "leåHWQDFKi]HWVH
2OyULQ - PDMtFtGRþinČQtVHVQ\þi vizemi (Gandalf)
hir- "QDMtWGRViKQRXWGRVSČt nČkam)
falasta - "pČnit"
ondoNiPHQVNiOD
W~Y- "QDMtWXUþLWXPtVWČQt
Etymologie : Z koĜene FAL "pČQDY]QLNi falma "(zpČnČQiYOQDIDODVVs (Sindarin falas) "bĜeh, þiUDSĜtERMH falasta- "pČnit" (M 223), Falas (S)]iSDGQtSRE Ĝeåt%HOHULDQGX
Falathrim (S) "MoĜãWtHOIRYp7HOHULNWH ĜtSOXOLGR$PDQX
CviþHQt
1.
2.
PĜeloåWHGR4XHQ\D(lUHQGLOQDFKi]t9DOLQRU*DQGDOID$UDJRUQQDFKi]HMt%tOê6WURP(OI]StYiQRYpStVQ Č.UiOL7KLQJRORYLD.UiORYQ Č0HOLDQ)LQZsMH1ROGR,QGLVMH
Vanya, Thingol je âHGêHOIý HUQpYRG\OH åtSRGVWLQQêPLVWURP\7USDVOtNQDFKi]t]ODWRSRGNDPHQHP6OXQFHMHMDVQiODPSDSUR/LGLD(OI\
PĜeloåte do þeãWLQ\1~PHQRUFDLWDQXLIDOPDU,FtU\DUFtUDUSHOOD0DU -nu-)DOPDU,V~UsODXVWDLQpQIDODVWD$WDQLWLUDULIDOPDURQGRLQ,(OHQGLOLW~YDULIDODVVH
Elendil i Halla hira Endor.
(Pozn. pĜHNO9DQJOLFNpYHU]LFYL þHQtMHQDYtFWDWRY Čta: "Men watch the heavens (ak.) for a star (dat.)9ê]QDPMHS ĜibliånČWDNRYêWR/LGpVOHGXMtREORKXDKOHGDMtKY Čzdu.",
resp. "..., aby naãli hvČzdu." PĜeklad do elf ãWLQ\]QtAtani tirar i menel elenen. " V tomto smyslu se Quenya svou logickou stavbou p ĜHFHMHQEOt åtVStãe angliþtinČ. 3URQiVMH
dĤleåLWpVL]DSDPDWRYDW åe sloveso tir- "VWUiåLWVHGiSRXåtWLWtPWR]SĤsobem.)
Seznam þtVHOPĜHGFKR]tþtVORDalãtþtVORObsah tohoto þtVODPĜHGFKR]tþOiQHNDalãtþOiQHN
Thorin þ.2/93
4XHQ\MVNiJUDPDWLNDDVORYQt]iVRED
Jim Allan
9\FKi]HOMVHP] þOiQNĤBilla Weldena a Pauly Marmor jako z d ĤvČU\KRGQêFK6URYQiQtVPRGHUQtPLMD]\N\YHVORYQtNXMVRXKODYQ ČGtOHP3DXO\0DPRU
Struktura jazyka Quenya
PĤvod
-PpQR4XHQ\DMHVDPRTXHQ\MVNpD]GiVH åH]QDPHQiSURVW Č"ěeþ". Quenya byla p ĤvodnČjazykem Eldamaru -"Domova elf Ĥ" za MoĜHPQD]iSDG Č. Byla odvozena hlavn Čz
jazyka -nebo jazyk Ĥ=iSDGQtFKHOI Ĥ, kteĜtWDPSĜiãli ze StĜedozem Č. V Eldamaru se Ĝeþ=iSDGQtFKHOI ĤmČnila, ale ne tak rychle nebo tak podstatn Č, jako ĜeþtČFK=iSDGQtFK
elfĤ, kteĜt]Ĥstali ve StĜedozemi a stali se Sindar, âHGêPLHOI\4XHQ\DE\ODSURWR$5&+$, ý TċJâËQHåjazyk Sindar, tedy udr åHODVLYtFHU\V Ĥze spole þQpKR]iNODGXRERX
jazyk Ĥ. 4XHQ\DWDNpS Ĝejala nČNWHUiVORYD]MD]\ND9DODUMDNRQDS Ĝ. PLUXYyUHDVQDGWDNp]MLQêFKMD]\N Ĥ'iOQpKR]iSDGXMDNêFK" - pozn. pĜekl. ).
9(OGDPDUX=iSDGQtHOIRYpUR] ãtĜLOLVYp]QDORVWLDVWDOLVH]QiPtMDNR9\VRFtHOIRYpDMHMLFKMD]\NVHVWDOERKDW ãtPDSOQČjãtPQHåjazyk jejich p ĜtEX]QêFKYH6W Ĝedozemi.
Quenya byla p Ĝinesena do St Ĝedozem Čelfy z Noldor, kte ĜtVHWDPYUiWLOLGRY\KQDQVWYtDE\]tVNDOL]S ČWRG0HONRUD9HONpKRQHS ĜtWHOHWĜL6LOPDULO\NWHUpXNUDGO$OH1ROGRU
E\ORPiORPH]LPQR åVWYtPâHGêFKHOI ĤDPQRKR]QLFKE\OR]DELWRYHYiOFHSURWL7HPQpPRFL7DN1ROGRUYtFDYtFX åtYDOLVLQGDUãtinu jako svĤj kaådodeni jazyk, dokonce i
mezi sebou. Dokonce p ĜHNOiGDOLVYiYODVWQLMPpQD]MD]\ND4XHQ\DGRVLQGDU ãWLQ\MDNR]4$ODWiULHOGR6*DODGULHO4XHQ\DVHQDGiOHX åtYDODMHQMDNRMD]\NQDXNY ČdČQtD
EiVQLFWYt
1DNRQFL3UYQtKRY Čku se Eldar ze St Ĝedozem Čspojili s tČmi lidmi, jiåVHYMD]\FH4XHQ\DQD]êYDOL$WDQL -SUYQt]OLGVNêFKUDVNWHUiGRViKOD]iSDGX6W Ĝedozem Č; a tak se
MD]\N\(OGDUVWDO\]QiPêPLPH]LOLGPL$WDQLVLYi åLOLMD]\ND4XHQ\DYtFQH åvãHFKRVWDWQtFKMD]\N Ĥ, a kdy åjim byl na po þiWNX'UXKpKRY ČNXGDURYiQKY Čzdou oznaþHQê
RVWURY(OHQQDMDNRMHMLFKGRPRYSRMPHQRYDOLNUiORYVWYtNWHUpWDP]DOR åLOLYMD]\FH4XHQ\DMDNR1~PHQyUHQHER1~PHQRU=iSDGQt]HP Č". 0tVWDY1~PHQRUXE\ODWDNp
SRMPHQRYiQDYMD]\FH4XHQ\D$QG~QLsNUDMLQDQD]iSDG Č1~PHQRUX0HQHOWDUPDKRUDXSURVW Ĝed Ĝtãe. A, aåGRYOiG\$U -$GXQDNK{UDNUiORYp1~PHQRUXS ĜLMtPDOLMPpQDY
MD]\FH4XHQ\D7DNWDNp þLQLOL3iQRYpQD$QG~QLHD ådo kone þQp]Ni]\
3RSiGX1~PHQRUXYH7 ĜHWtPYČNXVHMD]\ND4XHQ\DVWiOHSRX åtYDORSURMPpQDNUiO Ĥv ĜtãtFK$UQRUD*RQGRUDWDNpDOHVSR ĖY*RQGRUXSURMPpQDGDO ãtFKRVRE
NUiORYVNpKRURGX9 ĤGFLXPEDUVNêFKNRU]iU Ĥ, kteĜtSRFKi]HOL]NUiORYVNpOLQLH*RQGRUXWDNpX åtYDOLMPHQYMD]\FH4XHQ\D$OHQD6HYHUXSRUR]G ČOHQt$UQRUXQDWĜi Ĝtãe,
XSXVWLOLNUiORYpWČchto ĜtãtRGXåtYiQtMPHQYMD]\FH4XHQ\DDX åtYDOLPtVWRWRKRMPHQYVLQGDU ãtinČ. V Gondoru u åtYiQtMPHQYH9\VRNpHOI ãtinČWDNpXVWDORSRWpFRY\P Ĝela
OLQLHNUiOĤ; MPpQD9OiGQRXFtFKVSUiYF Ĥ*RQGRUXPDMtVLQGDUVNRXIRUPXQHERVLQGDUVNRXIRUPXVPt ãenou s quenyjskou.
)DUDPLUMPpQRGUXKpKRV\QD'HQHWKRURYDSRVOHGQtKR]9OiGQRXFtFKVSUiYF Ĥ*RQGRUXVH]GiEêW þistČTXHQ\MVNpLNG\ åYMHGQRP]SUYQtFKY\GiQt3iQDSUVWHQ ĤStãe
7RONLHQ-PpQDRVWDWQtFKQi þHOQtNĤ'~QDGDQĤ, MDNR$UDJRUQ'HQHWKRU)DUDPLUMVRXVLQGDUVNpKRS Ĥvodu". Ale v sindar ãtinČse pĤYRGQt0PČQtSRVDPRKOiVFHQD9 - srovnej
Aravir, a tak bychom o þHNiYDOL)DUDYLUMDNRVSUiYQêWYDUMHVWOL åHMPpQRMHVNXWH þnČþistČVLQGDUVNp3RGREQ Čbychom o þHNiYDOL%RURYLUPtVWR%RURPLU7RONLHQRSUDYXMH
tuto chybu ve vãech pozdČjãtFKY\GiQtFK þHVNêS Ĝeklad - III.382): "VČtãina jmen dalãtFK'~QHGDLQMDNR$UDJRUQ'HQHWKRU*LOUDLHQMVRXVLQGDUVNpKRS Ĥvodu... NČNROLNPiOR
je pĤYRGXVPtãHQpKRMDNR%RURPLU
Kdyå$UDJRUQQi þHOQtN+UDQLþiĜĤze Severu, dosedl na tr Ĥn Gondoru a znovuzalo åHQpKR$UQRUXR åivil starou tradici uåtYiQtMPHQNUiO Ĥv jazyce Quenya, p ĜLMDYMPpQR
(OHVVDU(OIVNêNiPHQMH åmu bylo pĜedpov Čzeno, a dal sob ČLVYêPSRWRPN Ĥm pĜt]YLVNR7HOFRQWDU&KRGHF-HKRV\QD dČdic pĜLMDOVLQGDUVNpMPpQR(OGDULRQ6WDUi
uþenost znovu o åila mezi lidmi v tom þDVHPtUXD]QDORVWMD]\ND4XHQ\DVHQHSRFK\EQ ČponČkud rozãtĜLOD$OHYWpGRE Čse vãichni Vyhnanci Noldor p ĜHSODYLOL]QRYXQDGUXKê
bĜHKDPQR]t6LQGDUVQLPLWDN åHMHPiORSUDYG ČSRGREQpåe nČMDNêURGLOêPOXY þtMD]\ND4XHQ\D] Ĥstal ve StĜHGR]HPt
Jazyk Quenya ve St Ĝedozemi do ur þLWpPtU\SĜijal rĤ]QpIRUP\YU Ĥ]QêFKVNXSLQiFKPOXY þLFK9tPHåHPtVWROYQLNROLOZXåtYDOLPQR]tPOXY þtKODYQČHOIRYpOE,,,
5RGLOtPOXYþt]H=iSDGXREY\NOHY\VORYRYDOL4W\MDNR þ(III.366) a þDVWRY\VORYRYDOL4K\D4KYHVNXSLQiFKLKWDHKWMDNR ãVStãneåjako ch. Mezi r Ĥ]QêPLVNXSLQDPL
nepochybn ČWDNpH[LVWRYDO\UR]GtO\YX åtYiQtVORY
V Tolkienov ČpĜHGQHVXEiVQ Č1DPiULsQDDOEHFK-557RONLHQ þWHD]StYiVYpKR+RELWDD6SROH þenstvo Prstenu a J.R.R.Tolkien þWHD]StYiVYpKR3iQDSUVWHQ Ĥ: DvČvČåe,
1iYUDWNUiOH-557RONLHQUHDGVDQGVLQJVKLV7KH+REELWDQG7KH)HOORZVKLSRIWKH5LQJD-557RONLHQUHDGVDQGVLQJVKLV7KH/RUGRIWKH5LQJV7KH7ZR7RZHUV7KH
Return of the King - 1HZ<RUN&DHGPRQ5HFRUGVO]HQDOp]WYDULDQW\RGOL ãQpRGSXEOLNRYDQpYHU]H'UXKêDW ĜHWtYHUãEiVQČse liãtWDNWR
3XEOLNRYDQiYHU]H
1DKUDQiYHU]H
<pQL~QyWLPsYHUiPDUDOGDURQ ,Q\DU~QyWLQDUYHUiPDUDOGDURQ
<pQLYHOLQWs\XOGDUDYiQLHU
,Q\DUYHOLQWs\XOPDUYiQLHU
Tvar nar je zapot ĜHEtY\VY Čtlovat jako mno åQpþtVORRGQi>RQ@MHDWHG\PiEêWS ĜHNOiGiQMVRX,Q\DUMVRXQHV þtVOQpMDNR1DKUDQpYHU]HWDNpPDMt&DODFLO\RPtVWR
Calaciryo. ý iVWEiVQČv jazyce Quenya se objevuje na str. 76 knihy Humphreye Carpentera, J.R.R.Tolkien: åivotopis (J.R.R.Tolkien: A biography) ve form Čjazyka odli ãQpRG
WpMHåE\ODSXEOLNRYiQDY3iQRYLSUVWHQ Ĥ. 9'RGDWNXN7RONLHQRYêP7KH)DWKHU&KULVWPDV/HWWHUVVHREMHYXMHY ČWD]MD]\ND]YDQpKR$UNWLFNê$UFWLFSRGREDMtFtVHMD]\NX
Quenya.
9DULDQW\QDKUiYHND]PtQ ČQpGDOãtIUDJPHQW\MVRX]DMtPDYpDOHEH]GDO ãtFKLQIRUPDFtMHOpSHMHQHEUDWMDNRVSUiYQpS ĜtNODG\VWDQGDUGQtKRMD]\ND4XHQ\DYH7 ĜHWtPYČku.
3URWRWYDU\YQLFKQDOH]HQpQHMVRX]DKUQXW\GRVORYQtNXMD]\ND4XHQ\D
9V\VWpPXMD]\N ĤStĜedozem Č]DXMtPDOMD]\N4XHQ\DSRVWDYHQtS ĜLSRPLQDMtFtGQHãQtSRVWDYHQtILQãtiny. FinãWLQDE\ODMHGQtP]MD]\N Ĥ, GRNWHUêFKVH7RONLHQ]DPLORYDO2
VYpPVWXGLXILQãtiny ĜHNO%\ORWRMDNRREMHYLWYLQQêVNOHSSOQêODKYt~ åDVQpKRYtQDWDNRYpKRGUXKXFKXWLDY ĤnČ, MDNpMVHPGRVXGQHSR]QDOÒSOQ ČmČto opojilo." V roce
1955, v pĜHGQiãce Angliþtina a velãtina (English and Welsh), hovoĜLO7RONLHQRHVWHWLFNpPSR åitku, jeåPXGiYDMtUR]OL þQpMD]\N\3RWpFRY\Ot þLOMDNKRMDNRSUYQtVWUKOD
JyWãWLQDVYêPMHGQRGXFKêPVORYQtNHPSRNUD þRYDO2GWpGRE\MVHPYWRPWRVSHFLILFNpPVP\VOXVWXGRYDORFKXWQDOE\E\OROHS ãtGDOãtMD]\N\=HY ãech krom Čjednoho
mi nejsilnČjãtSRåitek poskytla fin ãtina a z toho jsem se nikdy zcela nevzpamatoval."
Substantiva
Struktura
6XEVWDQWLYDDDGMHNWLYDREY\NOHREVDKXMtNR Ĝen a zakon þHQt1DSĜtNODG]NR ĜHQHIDQD]iYRMVHEH]NRQFRYN\RGYR]XMHIDQDVORYRR]QD þXMtFt]iYRMHQHERRG ČQtY
nČmåse Valar ukazovali o þtPE\WRVWt6WĜedozem Č. Ale fana a p ĜtSRQD-\DGiYiIDQ\DEtOêPUDN&DODY&DODFLU\D - podle vãeho z ko Ĝene cala -se objevuje bez
zakonþHQtYHYê]QDPXVY Čtlo". S pĜtSRQRX-PDGiYiFDOPDODPSD1HQtMDVQpGRMDNpPtU\P Čly tyto pĜtSRQ\YH7 ĜHWtPYČNXVWiOH]YOi ãWQtYê]QDP\
1HQtYådy moåno rozliãit mezi koĜenem a p ĜtSRQRX1DSĜtNODGMHWpPDRGYR]HQR]NR ĜHQHWpSOXVSĜtSRQD-ma, nebo z ko ĜHQHWpP"9\ þOHQtPH-li vãak ko Ĝeny metodou
VURYQiYiQtVORYMHPR åQpGRNi]DW åHQiVOHGXMtFtVNXSLQ\E\O\YMD]\FH4XHQ\DVNXWH þnČpĜtSRQDPL
-da v elda (viz el -), alda (viz +alta), *yulda (viz yulma)
-GsYPDUGsYL]PDU -, -PDUTXHQGsYL]4XHQ\D
-GRYDQGREUiQDYL]DQWR~VWD]DS Ĝedpokladu, åe an - ]GHY]iVDG ČmČlo co do þinČQtVQ ČMDNêPGUXKHPRWYtUiQt
-LHYL]KHVORYHVORYQtNX
-ma/-ZDYL]KHVORYHVORYQtNX
-me/-ZHYL]KHVORYHVORYQtNX
-na v +morna (???)
-QsYDQG~QsYL]QG~
-ta v +alta (viz alda), *certa "vy ĜH]DQê]QDNUXQDYL]&HUPLH änČ, tzn. ěH]iQt
-to v anto (viz do "naho Ĝe)
-\DYL]KHVORYHVORYQtNX
PĜtSDGQČbychom mohli zahrnout i -co (pĜipouãtČMtFHVRXYLVORVWPH]LWLQFRNRYDWLQMLVNUDMLVN Ĝit") a -en (v elen).
KoĜen plus zakon þHQtQHERVDPRWQêNR Ĝen mohou spole þnČtvoĜLWNPHQTXHQ\MVNpKRVXEVWDQWLYD6DPRKOiVN\Y]DNRQ þHQtFKPRKO\EêWS ĤvodnČve v ČtãinČSiGĤGORXKpL
Q\QtMHYêKRGQpMHWDNS ĜLXYiGČQtNRĜenĤUHSUH]HQWRYDWQHERYMLVWêFKKOiVNRYêFKRNROtFK] ĤVWiYDMtVWHMQp1DS ĜtNODGNR ĜHQyUY\VRNêMDNRY3HOyULRURPDUGLDS ĜtSRQDQs-QpGiYDMtNPHQRUQpVWURPSVDQêRUQsQHQt -li skloĖRYDQêMDNRYRUQHPDOLQ9RWHY ĜHQpVODELFH] ĤVWiYiVDPRKOiVNDRE\ þejnČGORXKiVYêMLPNRXS ĜtSDGĤ. kdy je
zcela nep Ĝt]YXþQiSURWRJHQLWLYKURPDGQpKRSOXUiOXMHRUQpOLRQYPDOLQRUQpOLRQ SkloĖRYiQtVXEVWDQWLY
Ve TĜHWtPYČku nebyl v jazyce Quenya åiGQêUR]GtOYHWYDUXQRPLQDWLYXDDNX]DWLYXDOHUR]GtO\PH]LRVWDWQtPLSiG\VHY\MDG ĜXMtSiGRYêPLNRQFRYNDPLS ĜLSRMHQêPL]D
koĜHQVXEVWDQWLYD=Yê]NXPXWYDU ĤVLQJXOiUXDSOXUiOXMHPR åQpY\WYR ĜLWGRVWLNRPSOHWQtWDEXONXVNORĖRYiQtVXEVWDQWLYYMD]\FH4XHQ\DMDNMHXYHGHQDGiOH8YiGtPHGY Č
GHNOLQDFHDOHMHGLQpUR]GtO\MVRXYQRPLQDWLYDNX]DWLYHFKDJHQLWLYHFKSOXUiO Ĥ. -D]\N4XHQ\DPiGYDU Ĥ]QpSOXUiORYpWYDU\SUDYLGHOQêWYDUWYR ĜHQêNRQFRYNRX -r nebo -i v
QRPLQDWLYDNX]DWLYXDKURPDGQêSOXUiOWYR ĜHQêSRPRFt -OLNWHUpKRVHX åtYiMH-li toho, o þem se hovo ĜtYHONpPQR åVWYt-D]\N4XHQ\DP ČOWDNpGXiOMDNRYGXiORYpP
zakonþHQt]iMPHQ -WDY$OG~\D'HQ'YRXVWURP Ĥ", VURYQHMV$OGsD]DOGD -ya, "(Den) Jednoho stromu", ale pro podrobn ČjãtYêNODGMH]DSRW ĜHEtGDOãtFKLQIRUPDFtR
GXiOX
Nominativ/akuzativ tvo ĜtVYpSUDYLGHOQpSOXUiORYpWYDU\EX ćpĜLSRMHQtP-USURSUYQtGHNOLQDFLQHER -LSURGUXKRXGHNOLQDFL'RSUYQtGHNOLQDFHSDW ĜtVXEVWDQWLYDMHMLFKå
VLQJXOiUQRPLQDWLYDNX]DWLYNRQ þtQD-a (tehta, pl. tehtar), na -o (Noldo, pl. Noldor), a na -LsHQTXLsSOHQTXLHU'RGUXKpGHNOLQDFHSDW ĜtVXEVWDQWLYDMHMLFKåVLQJXOiU
(nominativ/akuzativ) kon þtQDVRXKOiVNXVLOPDULOSOVLOPDULOOL\pQSO\pQLSDODQWtUSOSDODQWtULQHERQDVRXKOiVNX -sODVVsSOODVVL2Y ãHPPiPHSOXUiORYêWYDU
tyeller, od nČhoåVHQHMVQi]HGiVLQJXOiUUHNRQVWUXRYDWMDNRaW\HOOsDNWHUêWHG\QD]QD þuje, åe nČNWHUiVXEVWDQWLYD]DNRQ þHQiQDVRXKOiVNX -HQiOHåtGRSUYQtGHNOLQDFH
1HPiPHS ĜtNODG\SOXUiOXVXEVWDQWLY]DNRQ þHQêFKYVLQJXOiUXQD -LWiULQHER-u(Eru).
Nominativ/akuzativu se u åtYiSURSRGP ČW9DUGDRUWDQs9DUGDSR]YHGODSURS ĜedmČt (yulma...enquantuva "þtãL]QRYXQDSOQtDNG\åVHVXEVWDQWLYXPSRMtV
pĜedloåkou ( ).
*HQLWLYVLQJXOiUXVHWYR ĜtSĜLSRMHQtP-RNQRPLQDWLYDNX]DWLYXVLQJXOiUXFLU\DJHQFLU\R9DUGDJHQ9DUGR2LRORVVHJHQ2LRORVVHRWiULJHQWiULR$ODWiULHOJHQ$OD
WiULHOOR2þHNiYDQiNRQFRYiNRPELQDFH -ao je zjednodu ãHQiQD-o (Vardo, ne **Vardao).Podobn Čve kmenech kon þtFtFKQD-RE\VHMHGQRGXFKp -RREMHYRYDORVSt ãneå-oo
(Noldo, gen. *Noldo, ne **Noldoo), a pravd ČpodobnČkoncovka -io, ne -ieo, u substantiv zakon þHQêFKYQRPLQDWLYDNX]DWLYXQD -LsKtVLHJHQKtVLRQHKtVLHR
*HQLWLYSOXUiOXVHWYR ĜtSĜLSRMHQtP-RQNQRPLQDWLYDNX]DWLYXSOXUiOXDOGDUJHQDOGDURQHOHQLJHQHOHQLRQVLOPDULOOLJHQVLOPDULOOLRQ
Genitivu se uåtYiSURR]QD þHQtYODVWQLFWYtUiPDUDOGDURQN ĜtGODVWURPĤ", 9DUGRWHOOXPDU9DUGLQ\GyP\2EMHYXMHVHWDNpMDNRS ĜtYODVWNRYêJHQLWLYyPDU\ROtULQHQMHMtP
KODVXStVHĖYOtULQHQDLUHWiULRYStVQLVYDWpNUiORYQ\$OWDULHOORQDLQLH*DODGULHOLQQi ĜHNREMHYXMHVHWp åjako vysv ČWORYDFtH[SOLNDWLYQtJHQLWLY&DODFLU\RPtULNOHQRW\
PrĤsmyku sv ČWODO~PHQQRPHQWLHOYRQDKRGLQXQD ãHKRVHWNiQtDMHX åtYiQLMDNRJHQLWLYS ĤYRGRYê9DUGD2LRORVVHRRUWDQH9DUGD]9 ČþnČsnČKREtOpSR]GYLKOD9H
MPpQX6LOPDULOOLRQMHJHQLWLYXSOXUiOXX åLWRMDNRVLQJXOiUXVXEVWDQWLYDGRVORYQêYê]QDPVLOPDULO ĤQHERRVLOPDULOHFK7YDUPXVtEêWFKiSiQMDNRQi]HYOLWHUiUQtKRGtOD
"PĜtEČh o silmarilech/silmaril Ĥ" nebo nČjak podobn Č.
3XEOLNRYDQpPDWHULiO\SRVN\WXMtMHGHQMDVQêS ĜtNODGJHQLWLYXKURPDGQpKRSOXUiOXPDOLQRUQpOLRQ]PQRKD]ODWêFKVWURP Ĥ". 7YDUYDQLPiOLRQMHSUDYG ČpodobnČGUXKêP
pĜtNODGHP'ORXKiVDPRKOiVNDYHNPHQLMH]DFKRYiQDYRWHY ĜHQpVODELFHQDQL åVSDGiKODYQtS Ĝt]YXN
9$OWDULHOORVLOPDULOOL6LOPDULOOLRQVHNRQFRYp -l kmene zdvojuje, kdy åse pĜLSRMXMtNRQFRYN\SURSOXUiODJHQLWLY0RKORE\VH]GiW åHNRQFRYp -l v tČchto slovech p Ĝedstavuje
dĜtYČjãt-ll-, ]DFKRYDQpMHQPH]LVDPRKOiVNDPL$OHVLOPDULOSUDYG ČpodobnČvzniklo z d ĜtYČjãtKRVLOPD]LO]HVLOLPDVLOYL]VWU,(2 - s-z-r) a v substantivu silima a ve
VORYHVHVtODVYtWtVHREMHYXMHMHGQRGXFKp -l-. Takåe koĜen je -sil- VMHGQRGXFKêP -l-, -l- se mĤåH]GYRMLWPH]LVDPRKOiVNDPLYXU þLWêFKSĜt]YXNRYêFKVWUXNWXUiFKQHERP Ĥåe
EêWGUXKp-l- ]E\WNHPNPHQRYpKR]DNRQ þHQt9WDNRYêFKVORYHFKSRWRPQHEXGHUR]GtOPH]LSUDYLGHOQêPDKURPDGQêPSOXUiOHPYQRPLQDWLYDNX]DWLYXDJHQLWLYX
,QVWUXPHQWiOMHYVLQJXOiUXY\MiG Ĝen koncovkou -QHQ2EMHYXMHVHYHWYDUHFKOtULQHQDV~ULQHQNWHUp7RONLHQS ĜHNOiGiMDNRYStVQLDYHY ČWUX.RQWH[W\XND]XMtåe "v" zde
vyjad ĜXMHVStãpĜtVORYHþQpXUþHQt]SĤsobu a pĤvodce ne åPtVWD/LVW\MVRXRGYiW\Y Čtrem. HvČzdy se chv ČMtGtN\9DUGLQ ČStVQL1HMVRXåiGQpSXEOLNRYDQpS ĜtNODG\WYDU Ĥ
LQVWUXPHQWiOXYSOXUiOX
-HGLQêSXEOLNRYDQêS ĜtNODGSiGRYpNRQFRYN\ -YDMHYHWYDUXPLUXYyUHYDYHY ČtČyuldar...lisse - PLUXYyUHYDGRX ãN\VODGNpPHGRYLQ\=GHNRQFRYND -va vyjad Ĝuje, åe
VXEVWDQWLYXPNHNWHUpPXMHS Ĝipojena, ozna þXMHOiWNX]HNWHUpMHQ Čco SLOäENO (angl. COMPOSED). Proto m ĤåHPHSiGY\MiG ĜHQêNRQFRYNRX -va ozna þovat KOMPOZITIV
vzhledem k nedostupnosti dal ãtFK~GDMĤ, GRNOiGDMtFtFKMLQiX åLWt
.RQFRYN\VLQJXOiUX -nna, -sse a -llo vyjad ĜXMtWĜi smČURYpSiG\YSR ĜDGtDODWLYY\MDG ĜXMtFtVPČr k, na, lokativ, vyjad ĜXMtFtPtVWRNGHDDEODWLYY\MDG ĜXtFtVPČr od, pry þz, to
jest, vujadĜXMtRGSRYČGLQDRWi]N\YSR ĜDGtNDP"NGH"DRGNXG"
$ODWLYQtNRQFRYND -nna se oby þejnČpĜHNOiGiGRQDN6LQJXOiUVHREMHYXMHY(QGRUHQQDXW~OLHQGR6W Ĝedozem Čjsem pĜiãHODVH]WUiWRXNRQFRYpVDPRKOiVN\YVtOD
O~PHQQRPHQWLHOYRVYtWtQDKRGLQXQD ãHKRVHWNiQt-PpQR(OHQQDP ĤåHEêWDODWLYQtPWYDUHPX åLWêPMDNRYODVWQtMPpQRDOHPRKORE\VHWDNpY\NOiGDWMDNRNR Ĝen elen (uå
rozãtĜHQê]MHGQRGXFKpKRHOVXEVWDQWLYQt]DNRQ þHQt-na. Avãak pĜedloåka ~tenna "do, a ådo" (jako v tenn Ambar -metta "aådo konce sv Čta") je urþitČpĤvodnČDODWLYQtP
tvarem substantiva.
1HPiPHS ĜtNODGDODWLYXYMHGQRGXFKpPSOXUiOX$OHREMHYXMHVHMHGHQWYDUDODWLYXYKURPDGQpPSOXUiOXIDOPDOLQQDUQDPQR åVWYtSČQLYêFKYOQ]QČhoålze odvodit, åe ke
koncovce alativu -QQDVHYSOXUiOXS Ĝipojuje -r.
Ve finãtinČMHSiG]YDQêLODWLYVH]iNODGQtPYê]QDPHPGRY\MiG ĜHQêSURGORX åHQtPNRQFRYpVDPRKOiVN\NPHQHVXEVWDQWLYDDS ĜLSRMHQtP-n. FinãWLQDPiWDNpSiGHVLYVH
]iNODGQtPYê]QDPHPYQDY\MiG ĜHQêNRQFRYNRX -na/-Qi
Koncovka lokativu -VVsVHRE\ þejnČpĜHNOiGiYQD6LQJXOiUVHREMHYXMHY/yULHQGHVVsY/yULHQX-PpQDP ČVtFĤ9tUHVVsD/yGHVVsVHPRKRXFKiSDWMDNRS ĤvodnČ
ORNDWLYQtWYDU\-H -li tu tak, mĤåeme ĜtFLåe lokativ m Ĥåe oznaþRYDWPtVWRYþase, stejnČtak jako v prostoru.
-HGLQêSĜtNODGORNDWLYXYMHGQRGXFKpPSOXUiOXMHWYDUY]WD åQpKR]iMPHQD\DVVHQYQLFK å", oznaþHQê7RONLHQHPMDNRSOXUiO=WRKRVHGiY\YRGLW åHNORNDWLYQtNRQFRYFH -sse
VHYSOXUiOXS ĜLGiYi-n.
Ve finãtinČMHSiGLQHVLYVH]iNODGQtPYê]QDPHPXYQLW Ĝ", Y\MiG ĜHQêNRQFRYNRX -ssa/-ssa.
$EODWLYQtNRQFRYND -llo se oby þejnČpĜHNOiGi]6LQJXOiUVHREMHYXMHYVLQGDQyULHOOR]H ãHGpNUDMLQ\Y(W(lUHOOR]9HONpKRPR ĜHDY5yPHOORWHQ]9êFKRGX
Nejsou åiGQpSĜtNODG\DEODWLYQtFKWYDU ĤYSOXUiOX
Ve finãtinČMHDEODWLYY\MiG Ĝen koncovkou -lta/-lta. Ve finãtinČMVRXWDNpSiGRYpNRQFRYN\ -lla/-lla a -OOHNWHUpY\MDG ĜXMtDGHVLY]iNODGQtYê]QDPYQDDDODWLY]iNODGQt
Yê]QDPGRQD
Tvary nominativ/akuzativu od ablativ Ĥ(lUHOORD5yPHOOR(lUHQD5yPHQXND]XMtQDDVLPLODFL -n- pĜed -ll-, WHG\(lUHQOOR- (lUHQOOR- (lUHOOOR- (lUHOORDVWHMQ Ču
5yPHQOOR$VLPLODFH -n- pĜed -s- VHREMHYXMHY(OHVVDU]HOHQVDUYL]6VDUQDWDNORNDWLY\RG(lUHQD5yPHQE\E\O\(lUHVVsD5yPHVVs6NOR ĖRYiQtVXEVWDQWLYD
HOHQE\ORYWDEXOFHXYHGHQRQDXNi]NXQDOH]HQêFKDS ĜHGSRNOiGDQêFKDVLPLODFt -n- ve sklo ĖRYiQtNPHQ ĤzakonþHQêFKQDWXWRVRXKOiVNX9WDEXOFHS ĜHGSRNOiGiPH åe -n- by
VHWpåpĜizpĤsobovalo p ĜHGNRQFRYNRXKURPDGQpKRSOXUiOX -OL9]QLNO\E\WDNWYDU\HOHOOLHOHOOLRQDWGPtVWRHOHQOLHOHQOLRQDWG5HNRQVWUXNFHQHMSUDYG ČpodobnČjãtKR
WYDUXSURNRPSR]LWLYVLQJXOiUXMHREWt ånČjãt-VRXWĜi moånosti: *elenva bez p ĜizpĤVREHQt-n-, *eleva (sta åHQR]WHRUHWLFNpKRHOHYYDVQDSURVWêPS ĜizpĤVREHQtP-n-, a
*elemba s þiVWHþQêPSĜizpĤVREHQtP-n- a s -v- QDKUD]HQêPKOiVNRX -b-.
1HPiPH åiGQpSĜtNODG\NWHUpE\XNi]DO\GRMDNpPtU\NR Ĝeny kon þtFtQD-r a -ODVLPLORYDO\VYpNRQFRYpVRXKOiVN\Y]KOHGHPNQiVOHGQpSiGRYpNRQFRYFH%\OE\QDS ĜtNODG
DEODWLYVXEVWDQWLYDSDODQWtUSDODQWLUORSDODQWLOORQHERGRNRQFHQ Čco jako *palantirillo?
Adjektiva
-HGLQpDGMHNWLYXPQDOH]HQpYHWYDUXVLQJXOiUXLSOXUiOXMHODXUHDSOODXULHDOHWRVWD þtNSR]QiQtåe adjektiva v jazyce Quenya zpravidla rozli ãXMtþtVOR$GMHNWLYDUR]YtMHMtFt
VXEVWDQWLYDYVLQJXOiUXVHY\VN\WXMt]DNRQ þHQiQD-a (halla, +morna, sindarinwa, vanwa), na -sOLVVsORVVsDQDVRXKOiVNXDOFDULQ$GMHNWLYDUR]YtMHMtFtVXEVWDQWLYDY
SOXUiOXVHY\VN\WXMt]DNRQ þHQiQD-HOLQWsLO\sDQD-LOXLQL1iVOHGXMtFtSĜHKOHGXND]XMH]MHYQpVRXYLVORVWLPH]LVLQJXOiUHPDSOXUiOHP
VLQJXOiU SOXUiO
-a
-e
-ea
VRXKOiVND
-s
-i
-Ls
VRXKOiVND -i
Je pravd ČSRGREQpåHYUDQpPVWDGLXYêYRMHE\ORYMD]\FH4XHQ\D -LXQLYHU]iOQtSOXUiORYRXNRQFRYNRXD åe adjektiva zakon þHQiYVLQJXOiUXQD -a, -sD-sDNRQ þLODYSOXUiOX
na -ai, -ei a -eai.Na zaþiWNX7ĜHWtKRYČNXE\O\NRQFRYpGORXKpVDPRKOiVN\ML å]NUiFHQ\DGRNODG\DGMHNWLYXND]XMt åHNRQFRYp -DLVSO\QXORVNRQFRYêP -pDGDO\ -sDåe
NRQFRYp -HLVSO\QXORVNRQFRYêP -tDGDO\-L.RQFRYp -eai se zm Čnilo na -LpSĤYRGQt-HVHGLVLPLODFt]P Čnilo na -i),z nČhoåvzniklo -ie.
$GMHNWLYQt]DNRQ þHQt-LPsVHREMHYXMHYVLQJXOiUXLYSOXUiOX9EiVQL1DPiULsWYDU~QyWLPsUR]YtMtVXEVWDQWLYXPYSOXUiOX\pQLDOH7RONLHQMHMYHVYpPYHOPLGRVORYQpP
pĜekladu neozna þXMH]DSOXUiORYêWYDU$WRWR]DNRQ þHQtVHREMHYXMHYHMPpQHFKP ČVtFĤ1pQLPs6~OLPs8ULPsD+tVLPsNGHE\FKRPR þHNiYDOLYê]QDPVLQJXOiUX6URY
RGSRYtGDMtFt6 -ui.
ýlen
-D]\N4XHQ\DPiMHXU þLWêþOHQLRGSRYtGDMtFtDQJOLFNpPXWKH2EY\NOHVHX åtYiMDNRYDQJOL þtinČ. NeuåtYiVHS ĜHGVXEVWDQWLYHPNWHUpMHUR]YLWRJHQLWLYHPHOHQVtOD
O~PHQQRPHQWLHOYRKY Č]GDVYtWtQDKRGLQXQDãHKRVHWNiQtý OHQWDNpFK\EtY6LQRPHPDUXYDQDU+LOGLQ\DUWHQQ$PEDU -PHWWDQDWRPWRPtVWČEXGXE\GOHWMiDPRML
dČGLFRYpD ådo konce sv ČWD$OHSVDQt$PEDUVYHONêPStVPHQHPQD]QD þuje, åHVHMHGQiRYODVWQtMPpQRDWDNY\VY Čtluje chybČMtFtþlen.
7YDUPt7RONLHQS ĜHNOiGiMDNRYXU þLWêþOHQDQJOLQWKHDWDNPXVtEêWFKiSiQMDNRWYDUNWHUê þlen jiå]DKUQXMH6URYSRGREQpS ĜtSDG\]DKUQXWtþOHQXYMLQêFK
MD]\FtFKIUDQFRX]VNpGX]XU þLWêþlen" (de "z" + le urþLWêþlen) nebo nČPHFNp]XPNXU þLWêþlen m., n." (zu "k" + dem 3.p.od der, das).
=iMPHQD
ÒSOQêYêNODGRRVREQtFK]iMPHQHFKDSRNXVRY\WYR ĜHQtNRPSOHWQtKRV\VWpPXRVREQtFK]iMPHQQiVOHGXMHYVDPRVWDWQpP þOiQNXGiOH=GHSRVWD þt]D]QDPHQDWWYDU\
skuteþnČQDOH]HQp
1. os.: -QMi -Q\sMiQLQSURP Č", -nya "m Ĥj", -lvo "na ãHKRLQNOX]tY
-OPsP\H[NOX]tY -lmo "na ãHKRH[NOX]tYPHWQiVREDH[NOX]tY
RVHO\s -O\sW\
3. os. masc.: nenalezena.
3. os. fem.: -U\DMHMt -U\RMHMtKR
3. os. neutr.: -s "to".
RVGXiOWH -ty "je oba".
=GURMHSURW\WRWYDU\PRKRXEêWQDOH]HQ\VWXGLHPVORYQtNXMD]\ND4XHQ\DD þOiQNX2]iMPHQHFKYMD]\FH4XHQ\DRQ ČFRGiOH
äHHOIRYpUR]OL ãRYDOLX]iMPHQPDVNXOLQXPDIHPLQLQXPQD]QD þXMH7RONLHQRYDSR]QiPND åHHOIRYpDKRELWLY ådy hovo ĜtR6OXQFLMDNRR1t1HQtMLVWp]GDX åtYDOLQHXWUXP
a je mo åQpåe to, co se zde ozna0 þuje jako neutrum, je ve skute þQRVWLPDVNXOLQXP,QNOX]tYQtWYDUX åtYDQêXSUYQtRVRE\]iMPHQYSOXUiOX]QDPHQi åe mluvþtDSRVOXFKDþ
MVRX]DKUQXWLYP\QiVQiã". ([NOX]tYQtWYDU]QDPHQi åe poslucha þQHQtYP\QiVQiã" ]DKUQXW,QNOX]tYQtWYDU\Y\MDG Ĝuje -v-, H[NOX]tYQtWYDU\Y\MDG Ĝuje -m-. V
nČNWHUêFKY\GiQtFK3iQDSUVWHQ ĤVHPtVWRRPHQWLHOYRQD ãHKRVHWNiQtREMHYXMHRPHQWLHOPRDYMLQêFKGRNRQFHRPHQWLOPR2WRPQDSVDO'LFN3ORW]]DNODGDWHO7RONLHQ
Society of America:
PĤYRGQtYHU]HE\ODHOHQVtODO~PHQQRPHQWLHOPRFR åGRVORYD]QDPHQiKY Č]GDVYtWtQDKRGLQXQDãHKRPpKRMHKRMHMtKR1(WYpKRVHWNiQt3RRKODVHFKWR7RONLHQRSUDYLO
na omentielvo "na ãHKRPpKRWYpKRS ĜtSDGQČMHKRMHMtKRVHWNiQt7DWR]P Čna byla samoz ĜejmČQDPtVWČ, a takto se v ČWDWDNpREMHYLODYSUYQtFKY\GiQtFK]QDNODGDWHOVWYt
Ballantine. MnČto vãak pĜipadalo jako z ĜHMPiFK\EDDS ĜimČl jsem Ballantina, aby to OPRAVIL! "Oprava" spo þtYDODYXYHGHQtMLQpFK\E\DWRRPHQWLOPRFR å, SRNXGYtP
QH]QDPHQiY Ĥbec nic. TećWR]SiWN\QH]P ČQtSURWRåHMHWRPRFGUDKp$OHRPHQWLHOYRMHVSUiYQ Č. 2PORXYiPVH åe jsem v ãechno tak zamotal.
O uåLWtH[NOX]tYQtKRWYDUXYODLWXYDOPHWEXGHPHMHFKYiOLWREDVHWDNpGLVNXWRYDOR=GHVHY ãak neoslovuje åiGQiSĜesnČurþHQiGUXKiRVREDWDN åHH[NOX]tYPRKOEêW]D
tČFKWRRNROQRVWtEČåQêPWYDUHP
Je moåQpåe te, -t nejsou jen tvary t ĜHWtRVRE\DOH åe se jich uåtYiSURY ãechny osoby a åe je nejlep ãtMHSĜHNOiGDWSURVW Čjako "oba".
-HGLQêSĜtNODGY]WDåQpKR]iMPHQDMHORNDWLYQtWYDUSOXUiOX\DVVHQYQLFK å". 1RPLQDWLYDNX]DWLYVLQJXOiUXMHXYHGHQYHVORYQtNXMDNR\DDOHMVRXLGDO ãtPRånosti: *yan,
\iQ\DV\iVDWG
Seznam þtVHOPĜHGFKR]tþtVORDalãtþtVORObsah tohoto þtVODPĜHGFKR]tþOiQHNDalãtþOiQHN
Thorin þ.2/93
O Tuorovi a jeho pĜtFKRGXGR*RQGROLQX
þiVWGUXKi-dokonþHQt
%U]\SRWp7XRUD9RURQZsYVWDOLDREUiWLOLVHNPR ĜL]iG\DY\GDOLVHQDGORXKRXSRX Ģve tmČ; RWpWRFHVWČVHGiĜtFLMHQPiORQHER Ģna Tuorovi spo þtYDO8OPĤYVWtQDQLNGRMH
nevidČOSURFKi]HWOHVHPDQLVNDODPLSROLDQLPR þiO\PH]L]iSDGHPDYêFKRGHPVOXQFH$OH ãOLVWiOHREH]ĜetnČMLREiYDMtFHVH0RUJRWKRYêFKQR þQtFKãpehĤDY\KêEDOLVH
vyãODSDQêPVWH]NiPHOI ĤLOLGt9RURQZsYROLOMHMLFKFHVWXD7XRUQiVOHGRYDO=E\WH þnČVHQHY\SWiYDODOHGRE Ĝe si vãtPDOåHMGRXVWiOHQDYêFKRGSRGpORNUDMH]GYLKDMtFtFKVH
hor a nikdy neuhnuli k jihu, co åho udivilo, neboĢMDNRWpP ČĜvãLFKQLHOIRYpDOLGpY ČĜil, åH7XUJRQVtGOtGDOHNRRGYiOHN6HYHUX
3RPDOêE\OMHMLFKSRFKRG]DVRXPUDNXDYQRFLQHVFK Ĥdnou divoþLQRXD]0RUJRWKRYDSDQVWYtU\FKOHS ĜiãODNUXWi]LPD1DY]GRU\]iY ČtĜtNRSFĤE\OYtWUVLOQêDSURQLNDYêDQD
vyso þinČbrzy le åHOY\VRNRVQtKQHERYt Ĝil v prĤVP\FtFKDSDGDOQDOHV\1~DWKXMH ãtČneå]FHODRSDGDORMHMLFK]YDGOpOLVWt7DND þkoli vyrazili p Ĝed polovinou Narquelie,
nadeãHO+tVLPHVWXKêPLPUD]\NG\ åse pĜLEOtåili k Pramen Ĥm Narogu.
Tam se za ãHGpKR~VYLWXQDNRQFL~QDYQpQRFL]DVWDYLOLD9RURQZsE\O]GUFHQDUR]KOt åel se kolem sebe v åDOXDREDYiFK.GHNG\VLOH åHODNUiVQiW ĤĖ,YULQYHVYpNDPHQQp
QiGUåFHY\KORXEHQpSDGDMtFtYRGRXDNROHPVHSRGNRSFLUR]NOiGDOR]DOHVQ ČQp~GROtVSDWĜLOQ\Qt]HPL]SXVWRãenou a poskvrn ČQRX6WURP\E\O\VSiOHQ\QHERY\UYiQ\]
koĜenĤ, NDPHQQpYURXEHQtW ĤnČE\ORUR]OiPDQpWDN åe vody Ivrinu zbloudily a vytvo Ĝily uprostĜHG]Ni]\YHONêSXVWêPR þiO9ãHFKQRQ\QtE\ODMHQ]P ČĢ]PU]OpKREDKQDD
pach rozkladu le åel na zemi jako ne þLVWiPOKD
"BČda! Co åzlo pĜiãORLVHP"]YRODO9RURQZs'DOHNRRGKUR]E\$QJEDQGXEêYDORWRWRPtVWRDOH0RUJRWKRY\SUVW\VHQDWDKXMtVWiOHGiO
"Je to, jak mi Ulmo pravil," ĜHNO7XRU3UDPHQ\MVRXRWUiYHQpDPiPRFXVWXSXMH]YRG]HP Č."
"Ale," ĜHNO9RURQZs]GHE\OD]i ãĢs vČtãtPRFtQHåje ta skĜHWt6WUDFK]ĤVWiYiQDWRPWRPtVWČ." $SiWUDONROHPRNUDM Ĥbahna, aåQiKOHVWUQXOD]QRYXY\N ĜLNO$QRYHONp
zlo!" Pokynul Tuorovi a Tuor p ĜLEOtåiv se uvid ČOVWRSXMDNRREURYVNRXEUi]GXNWHUiPt ĜLODQDMLKDSRRERXVWUDQiFKQ ČNG\UR]PD]DQpMLQG\MDVQpD]WYUGOpPUD]HPVWRS\
YHONêFKQRKRXVGUiS\3RKOH ć", ĜHNO9RURQZsDMHKRWYi ĜE\ODEOHGiVWUDFKHPDRGSRUHP=GHE\OQHGiYQRYHONê þerv z Angbandu, nejkrut Čjãt]HYãHFK0RUJRWKRYêFK
stvĤr! NaãHSRVOiQt]D7XUJRQHPVHVNXWH þnČopozdilo. Je tĜeba spČchat."
3UiY Čjak to ĜtNDO]DVOHFKOLYOHVtFKYêN ĜLNDQDVORXFKDMtFHVWiOLWL ãe jako ãHGpNDPHQ\$OHKODVE\ONUiVQêD þkoli naplnČQêåDOHPD]GiORVHMDNRE\VWiOHYRODOMPpQRMDNR
kdyåKOHGiQČNRKR]WUDFHQpKR$MDN þekali, kdosi p Ĝiãel mezi stromy, a vid Čli, åHMHWRY\VRNêPX å, R]EURMHQêRG ČQêYþHUQLVWDVHQêPGORXKêPPH þem; a podivili se,
neboĢþepel me þHE\ODWDNp þHUQiDOHRVW Ĝt]iĜilo jasnČa chladnČ.
'RMHKRWYi Ĝe se vepsaly strasti a kdy åspatĜLO]Ni]X,YULQX]YRODOKODVLW Čv åalu, ĜND,YULQH)DHOLYULQ*ZLQGRUHD%HOHJX=GHMVHPE\ONG\VLX]GUDYHQ$OHQ\QtVHX ånikdy
QHQDSLMLQiSRMHPtUX
1DWRU\FKOHRGNUi þHON6HYHUXMDNRSURQiVOHGRYDWHOQHERQ ČNGRQDQHRGNODGQpYêSUDY Č, a oni ho sly ãHOLYRODW)DHOLYULQ)LQGXLODVGRNXGMHKRKODVQH]DQLNOYOHVtFK$OH
nevČdČli, åe Nargothrond padl a åHWRWRE\O7~ULQV\Q+~ULQĤv, ý HUQêPH þ. 7DNVHMHQQDFKYtOLDX åQLNG\YtFNVRE ČpĜLEOtåily cesty tČchto pĜtEX]QêFK7~ULQDD7XRUD
Kdyåý HUQêPH þodeãHO7XRUD9RURQZsFKYtOLSRNUD þovali v cest Č, aþkoli uånastal den, neboĢY]SRPtQNDQDMHKR åal na nČtČåFHGROpKDODDRQLQHVQHVOLVHWUYDWX
poskvrn ČQpKR,YULQX$OH]DQHGORXKRVLQD ãOL~NU\WQHERĢFHOiWD]HP ČE\ODQ\QtQDSOQČna pĜHGWXFKRX]OD6SDOLPiORDQHSRKRGOQ Ča jak den postupoval, setm Člo se a
napadlo mnoho sn ČKXDVQRFtSĜiãHONUXWêPUi]3URWRVQtKDOHGQHUR]WiYDO\DSRS Čt mČVtFĤdråHOD.UXWi]LPDGORXKRY]SRPtQDQi6HYHUYHVYêFKRNRYHFK7XRUD
9RURQZsWUS ČOLFKODGHPDREiYDOLVH åHMHVQtKSUR]UDGtVOtGtFtPQHS ĜiWHOĤm, nebo åHXSDGQRXGR]UiGQ ČzastĜHQêFKVNU\WêFKQHEH]SH þt'HYČWGQtSRNUDþovali v cest Č, VWiOH
SRPDOHMLD]WUiSHQ ČMLD9RURQZs]DPt Ĝil trochu k severu, a åpĜekro þili tĜLSUDPHQ\7HLJOLQXDSRWpVHGDOL]QRYXQDYêFKRGRSXVWLOLKRU\D ãli obezĜetnČ, aåminuli Glithui a
pĜiãOLNWRNX0DOGXLQ\DWHQE\O]DPU]OêD åke dnu. (16)
1DWR7XRUSUDYLO9RURQZsPX0Ui]MHNUXWêDQH -OLWYiSDNPiVPUWMHEOt]NR1HER ĢQ\QtQDWRPE\OL]OHE\ORWRGORXKRFRQDSRVOHG\QD ãli v divoþinČSRWUDYXDFHVWRYQtKR
FKOHEDXEêYDORDE\OLSURPU]OtDXQDYHQt-HWR]OpEêWFK\FHQPH]L2VXGHP9DODUD=ORERX1HS ĜtWHOHĜHNO9RURQZs8QLNOMVHPVQDG]HVSiU ĤmoĜe, abych se tu nechal
zasypat sn Čhem?"
Ale Tuor ĜHNO-DNGDOHNRMHWRQ\Qt"1HER ĢQDNRQHF9RURQZsVHS ĜHGHPQRXPXVt ãVYpKRXWDMRYiQtY]GiW9HGH ãmne pĜtPRDNDP"1HER ĢPiP-OLY\GDWVYpSRVOHGQtVtO\
chtČl bych vČdČt, k þemu to poslouåt
"Vedl jsem tČtak pĜtPRMDNMVHPVLPRKOGRYROLWRGY ČWLO9RURQZs9Čz tedy, åH7XUJRQVWiOHVtGOtQDVHYHUX]HP ČEldar, aþNROLPiORNGRWRPXY ČĜt8åjsme se k n Čmu
GRVWDOLEOt]NR$OHMH ãtČje tĜHEDXMtWPQRKRPLODWRLY]GX ãnou þDURXDP\PXVtPHMH ãtČpĜHMtW6LULRQDSĜHGQiPLPR åQiMHãtČleåtYHONp]OR1HER Ģbrzy uåPXVtPHSĜLMtWN
cestČ, NWHUiRGHGiYQDYHGHRG0LQDV.UiOH)LQURGDN1DUJRWKURQGX7DPEXGRXVOX åHEQtFLQHSĜtWHOHSURFKi]HWDKOtGDW
"Pova åoval jsem se za nejodoln ČjãtKR]OLGtĜHNO7XRUDYKRUiFKMVHPS ĜeþNDOVWUi]QČmnoha zim; ale to jsem m Čl za sebou jeskyni s ohn ČPDQ\QtSRFK\EXML åHPiP
VtOXMtWPQRKHPGiOHKODGRYêDYWDNWRNUXWpPSR þDVt$OHSRM ćme tak daleko, jak m Ĥåeme, ne åQiVQDGČje zklame."
"Jinou moåQRVWQHPiPH ĜHNO9RURQZsOHGDE\FKRPVHWXXOR åLOLDKOHGDOLVSiQHNYHVQ Čhu."
Proto se v ãHFKQ\W\WUSNpGQ\SODKR þLOLGiOHSRYD åXMtFHQHSĜiWHOH]DPHQ ãtQHEH]SH þtQHåzimu; ale jak ãOLGiOQDFKi]HOLVWiOHPpQ ČsnČhu, neboĢQ\Qt]DVHPt Ĝili na jih do
ÒGROt6LULRQXDKRU\'RU -OyPLQXQHFKDOLGDOHNR]DVHERX9SURKOXEXMtFtPVH ãeru pĜiãli k Cest ČpĜL~SDWtY\VRNpKR]DOHVQ ČQpKRVUi]X1iKOH]DVOHFKOLKODV\DNG\ åopatrnČ
Y\KOtåeli mezi stromy, uvid ČOLSRGVHERXUXGpVY Čtlo. SkĜHWtRGGtOVHXWiERĜil uprostĜed cesty a v ãichni se natlaþLOLNROHPYHONpKRRKQ Č.
"Gurth an Glamhoth!" zaãHSWDO7XRU3RSOiãti tećpĜijde na Ĝadu meþ. %XGXULVNRYDWVPUWDE\FK]tVNDORKH Ė, a ocenil bych i sk ĜHWtSRWUDYX
"Ne!" ĜHNO9RURQZs3Oi ãĢslouåtMHQQDãHPX~NROX0XVtãVHY]GiWRKQ ČQHER7XUJRQD7DKOHEDQGDQHQtYGLYR þinČsama, tvĤMVPUWHOQê]UDNQHYLGtY]GiOHQpRKQ ČdalãtFK
VWUiåtQDVHYHUXDQDMLKX"5R]UXFKQDQiVS ĜLYHGHDUPiGX3RVORXFKHMPQH7XRUH-HSURWL]iNRQ ĤP6NU\WpKRNUiORYVWYtDE\Q Čkdo pĜiãHONEUDQiPVQHS ĜiWHOLYSDWiFKD
WHQWR]iNRQQHSRUX ãtPDQLNYĤli Ulmovi, ani kdyby mi hrozila smrt. Vzburcuj sk ĜHW\DRSXVWtPWČ."
"1HFKPHMHWHG\EêWRGY Čtil Tuor. "Ale doåiji se nČkdy dne, kdy se nebudu muset kolem hrstky sk ĜetĤSOtåit jako postra ãHQêSHV"
"Pojćtedy!" ĜHNO9RURQZs1HURNXMPHYtFQHERQiVY\VOtGt1iVOHGXMPQH
1DWRVHPH]LVWURP\RGSOt åil po vČtru na jih, aåbyli uprostĜed mezi sk ĜHWtPRKQČm a dalãtPQDFHVWČ. Tam dlouho tiãHVWiO]DWtPFRQDVORXFKDO
"NeslyãtPQDFHVWČåiGQêSRK\E ĜHNODOHQHYtPHFRP Ĥåe þtKDWYHVWtQHFK=tUDOGRWP\DRW ĜiVOVH
"Vzduch je ãSDWQê]Dãeptal. "BČda! Tam leåt]HPČnaãHKRSRVOiQtDQDG Čje åLYRWDDOHPH]LQiPLDQtNUi þtVPUW
"Smrt je v ãXGHNROHPQiV Ĝekl Tuor. "Ale mn Č]E\ODVtODMHQSURQHMNUDW ãtFHVWX0XVtPSĜHMtWWDG\QHER]DK\QRXW6SROHKQXVHQD8OP ĤYSOiãĢDWHEHWDNp]DNU\MH7H ćQiV
SRYHGXMi
S tČmi slovy se p Ĝikradl k okraji cesty. Nato obejmuv t ČsnČ9RURQZsKRRYLQXONROHPQLFKRERX]iK\E\ ãHGpKRSOi ãtČ3iQDYRGDY\NUR þil.
VãHFKQRE\ORNOLGQp&KODGQêYtWUVWpQDOMDNVHKQDOGRO ĤVWDURGiYQRXFHVWRX1DWRVHQiKOHXWL ãLO0H]LWtP7XRUXFtWLOYHY]GXFKX]PČQXMDNRE\GHFK]H]HPt0RUJRWKDQD
FKYtOLXVWDODMDNRVODEiS ĜLSRPtQNDPR Ĝe pĜiãODEUt]D]H=iSDGX-DNR ãHGiPOKDS Ĝeãli pĜes kamennou cestu a vstoupili do hou ãWLQ\QDMHMtPYêFKRGQtPRNUDML
1iKOHVHYEOt]NRVWLR]YDOGLYRNêYêN ĜLNDPQRKRMLQêFKSRGpORNUDM Ĥcesty na nČj odpov ČdČlo. DrsnČzatroubil roh a bylo sly ãHW]YXNXWtNDMtFtFKQRKRX$OH7XRUSRNUD þoval
GiO%ČKHPVYpKR]DMHWtVHQDX þil ze skĜHWtĜeþi dost, aby tČPYêN ĜikĤm rozumČOVWUiåe je usly ãHO\DXFtWLO\DOHQHVSDW ĜLO\3URQiVOHGRYiQt]D þDOR=RXIDOHNORSêWDODSOD]LOVH
kupĜHGXV9RURQZsPSRERNXSRGORXKpPVYDKXKOXERNRPH]LKORGD ãem, borĤvþtPDVSOHWtMHĜiEĤa bĜt]HN1DYUFKROXK ĜHEHQHVH]DVWDYLOLDQDVORXFKDOLYêN ĜikĤm za nimi a
ORPR]HQtVN ĜetĤv podrostu dole.
9HGOHQLFKE\OEOXGQêEDOYDQNWHUêY\StQDOVY Ĥj vrchol ze zm Čti vĜesu a ostruåLQtDSRGQtPE\ORWDNRYpGRXS Č, MDNpKOHGiORYHQp]Yt ĜHDGRXIi åe v nČm unikne
SURQiVOHGRYiQtQHER åe pĜinejmenãtPVH]iG\FKUiQ ČQêPLNDPHQHPSURGiVY Ĥj åLYRWFRQHMGUi åe. DolĤGRWHPQpKRVWtQX7XRUSRVWU þLO9RURQZsKRDERNSRERNXOH åeli pod
ãHGêPSOi ãtČm a tČåce oddechovali jako ãWYDQpOLãky. Nepromluvili ani slovo, jen naslouchali.
9êN ĜLN\SURQiVOHGRYDWHO Ĥ]HVOiEO\QHER ĢskĜHWLVHQLNG\QHSURGtUDOLKOXERNRGRGLYRNp]HP ČSRRERXVWUDQiFKDOHUDG ČMLSREtKDOLSRFHVWČnahoru a dol Ĥ. 0iORVHVWDUDOLR
]EORXGLOpXSUFKOtN\REiYDOLVH ãpehĤa vyzv ČdaþĤR]EURMHQêFKQHS ĜiWHOQHERĢ0RUJRWKQHY\VODOQDFHVWXVWUi åSURWRDE\ODSLOD7XRUDD9RURQZsKRRNWHUêFKMH ãtČnic
nevČdČl) nebo nČMDNpKRS ĜtFKR]tKR]H=iSDGXDOHSiWUDWSR ý HUQpPPH þLDE\QHPRKOXQLNQRXWSURQiVOHGRYDW]DMDWFH]1DUJRWKURQGXDS ĜLYpVWSRNXGE\WRE\ORPR åQp
pomoc z Doriathu.
1RFPtMHODDQDGSXVWRX]HPt]QRYXYLVHOR]iGXP þLYpWLFKR8QDYHQêDY\ þHUSDQê7XRUXVQXOSRG8OPRYêPSOi ãtČPDOH9RURQZsVHY\SOt åLOYHQDVWiOWLãHMDNRNiPHQ
QHK\EQêHOItP]UDNHPSURQLNDOVWtQ\.G\ åVHGHQOiPDOSUREXGLO7XRUDDWHQVHRGSOD]LODYLG Čl, åe poþDVtVHQDFKYtOLXPRXG Ĝilo a þHUQpPUDN\VHRGYDOLO\VWUDQRX%\O
UXGê~VYLWDRQPRKOYGiOFHS Ĝed sebou spat ĜLWYUFKRON\QH]QiPêFKKRUW ĜS\WtFtVHSURWLRKQLQDYêFKRG Č.
1DWR9RURQZsĜHNOWLFKêPKODVHP$ODH(UHGHQ(FKRULDWKHUHGH -mbar nin." (19) NeboĢon vČdČl, åHKOHGtQD2NUX åQtKRU\DVWČny Turgonovy ĜtãH1DYêFKRG ČYKOXERNpP
DVWLQQpP~GROtSRGQLPLOHåHONUiVQê6LULRQSURVODYHQêYPQRKDStVQtFKD]DQtP]DKDOHQiYPO]HVHWiKOD ãHGi]HP Čod ĜHN\NUR]HNODQêPYUFK Ĥm pĜL~SDWtKRU7DP
leåt'LPEDUĜHNO9RURQZs.p åbychom tam u åbyli! NeboĢtam se naãi nepĜiWHOpPiORNG\RGYi åtNUiþet. Nebo tak tomu alespo ĖEêYDORGRNXGY6LULRQXE\OD8OPRYDPRF
VLOQi$OHQ\QtVHY ãechno mohlo zm Čnit (20) - krom Čnebezpe þtĜeky: uåtećMHU\FKOiDKOXERNiDLSUR(OGDUMHS Ĝechod nebezpe þQê$OHMiMVHPW Čvedl dob Ĝe, neboĢtam se
blyãWt%URG%ULWKLDFKWURFKXQDMLKNGH9êFKRGQtFHVWDMH å]DVWDUêFKGREYHGODRG7DUDVXQD=iSDG Č, pĜekra þovala ĜHNX1LNGRVHQ\QtQHRGYi åtMLSRXåtWOHGDY]RXIDOp
nouzi, elf, þlovČk ani sk Ĝet, neboĢvede do Dungorthebu a hr Ĥ]Qp]HP ČPH]L*RUJRURWKHPD3iVHP0HOLDQDX åGiYQRVH]WUDWLODYGLYR þinČnebo se zm Čnila ve stezku mezi
EêOtPDWUQtP
1DWR7XRUSRKOpGONDP9RURQZsXND]RYDODYGiOFH]DKOpGOW ĜS\WMDNRE\QH]DPU]OpYRG\YNUiWNpPVY ČWOH~VYLWXDOH]DQtVHUêVRYDODWPDNGHVHYHONêOHV%UHWKLOQDMLKX
zvedal do vyso þLQ\1\QtREH]ĜetnČsestupovali po stran Č~GROtDånakonec p ĜiãOLQDVWDURGiYQRXFHVWXYHGRXFtGRO Ĥod kĜiåRYDWN\QDKUDQLFtFK%UHWKLOXNGHVHSURWtQDODV
cestou z Nargothrondu. Nato Tuor vid Čl, åHVHGRVWDOLEOt]NRN6LULRQX% ĜHK\MHKRKOXERNpKR ĜeþiãtČVHYWRPWRPtVWČrozãiĜRYDO\DMHKRYRG\]DKOFHQpVSRXVWRXEDOYDQ Ĥ(22)
VHUR]OpYDO\GR ãLURNêFKP ČlþLQSOQêFK]XUþHQt]þeĜHQêFKSURXG Ĥ. 3DNVHSRFKYtOL ĜHND]DVH]~ åLODDY\UêYDMtFVLQRYpNRU\WRRGWpNDODNKYR]GXDYGiOFHPL]HODYKOXERNp
mlze, kterou jeho oko nemohlo proniknout; nebo Ģtam leåela, aþkoli on to nev ČdČOVHYHUQtKUDQLFH'RULDWKXYHVWtQX3iVX0HOLDQ
Tuor chtČOLKQHGSRVStãLWNEURGXDOH9RURQZsKR]DGU åel, Ĝka: "PĜes Brithiach nem Ĥåeme pĜHMtWRWHYĜenČDQL]DGHQQtKRVY ČWODDQLGRNXGWUYiMDNpNROLQHEH]SH þt
SURQiVOHGRYiQt
0iPHWXWHG\VHGČWDKQtW"RWi]DOVH7XRU1HERĢWDNRYpQHEH]SH þQt]Ĥstane, dokud Morgothova ĜtãHSRWUYi3RM ć! 0XVtPHMtWSRGVWtQHP8OPRYDSOi ãtČ."
9RURQZsVWiOHYiKDODRKOt åHOVHQD]iSDGDOH~YR]]DQLPLE\ORSX ãtČQêDY ãechno kolem a åna bČKYRGE\ORNOLGQp9]KOpGOLDREORKDE\OD ãHGiDSUi]GQiQHER ĢDQLSWiN
pĜes ni nepĜeletČO1DWRQiKOHMHKRWYiĜzjasnČODUDGRVWtDRQKODVLW Č]YRODO-HWRGREUp%ULWKLFKMHVWiOHVW Ĝeåen nepĜiWHOL1HSĜtWHOH6NĜHWLQiVWXSURQiVOHGRYDWQHEXGRXD
SRGRFKUDQRXSOi ãtČmĤåeme pĜHMtWEH]QHVQi]t
&RQRYpKRMVLYLG Čl?" Ĝekl Tuor.
6ODEêMH]UDNVPUWHOQtN Ĥ!" ĜHNO9RURQZs9LGtP2UO\]&ULVVDHJULPDS ĜLOpWDMtVHP'tYHMVHFKYtOL
1DWR7XRUVWiODXSĜenČVHGtYDODEU]\Y\VRNRYHY]GXFKXXYLG Čl tĜLSWiN\VQiãHMtFtVHQDVLOQêFKN ĜtGOHFK]HY]GiOHQêFKYUFKRON ĤKRUQ\Qt]QRYX]DKDOHQêFKYREODFtFK
3RPDOXNOHVDOLYHYHONêFKNUX]tFKDQDWRVHQiKOHQDGSRXWQtN\]DUD]LOLDOHQH åna nČPRKO9RURQZs]DYRODW ãLURNêPREORXNHPVHREUiWLOLDSRGpO ĜHN\SRVSt ãili na sever.
"PojćPHQ\QtĜHNO9RURQZs-HVWOLMHSREOt ånČMDNêVN Ĝet, bude leåHWD]DUêYDWQRVGR]HP Č, GRNXGRUORYpQHRGOHWtGDOHNRSU\ þ."
5\FKOHSRVSt ãili dolĤSRGORXKpPVYDKXDS Ĝeãli pĜes Brithiach suchou nohou po ãtČUNRYêFKQiSODYHFKQHERVHS Ĝebrodili pĜes mČlþLQ\NGHQHE\ORYRG\YtFQH åpo kolena.
Voda byla þLUiDYHOPLFKODGQiDQDP ČONêFKWĤQtFKNGHSXWXMtFtSURXG\]EORXGLO\PH]LNDPHQ\E\OOHGDOHQLNG\DQL]D.UXWp]LP\S ĜL3iGX1DUJRWKURQGXQHPRKOVPUWtFt
GHFK6HYHUX]PUD]LWKODYQtSURXG6LULRQX
1DGUXKpVWUDQČbrodu pĜiãli k rokli, je åMDNRE\EêYDODVWDUêP ĜeþiãtČm, avãak voda v n ČPQ\QtQHWHNODDOH]GiORVH åHMHMtKOXERNpNRU\WRY\KORXELODE\VW ĜLQDMDNXEtKDOD
ze severu od hor Echoriathu, a p Ĝivlekla odtud do Sirionu v ãechny kameny Brithiachu.
"KoneþnČjsme to naãli, uåmimo vãechnu nadČML]YRODO9RURQZs3RKOH ć! 7RMH~VWt9\VFKOp ĜHN\WRXWRFHVWRXVHPXVtPHGiW1DWRYH ãli do rokle, a jak se obracela k
VHYHUXDMHMtVYDK\VHS ĜtNĜH]YHGDO\MHMtVW Čny se tyþily po ka åGpUXFHD7XRUNORSêWDOPH]LNDPHQ\MLPL åE\ORSRNU\WRMHMtQHURYQpGQR-H -li toto cesta," ĜHNOSDNMH]Oi
SURXQDYHQpKR
"Ale je to cesta k Turgonovi," odv ČWLO9RURQZs
3RWRPVHGLYtPMH ãtČYtFĜekl Tuor, "åHMHMtYVWXSMHRGNU\WêDQHVWUi åHQêý ekal jsem, åHQDMGXYHONRXEUiQXVHVLOQRXVWUi åt
"Tu skuteþnČjeãtČXYLGtã," ĜHNO9RURQZs7RKOHMHMHQS ĜtVWXS- Cesta tomu ĜtNiPDOHQLNGRSRQtQHNUi þHOYtFHQH åtĜista let, kromČnČNROLNDWDMQêFKSRVO Ĥ, a vãechna
dovednost Noldor byla vynalo åHQDNMHMtPXXWDMHQtRGGRE\FRMt6NU\WêOLGSUR ãel. äe leåtRWHYĜHQi"'R]Y ČdČOE\VHVRQtNG\E\VQHP Čl s sebou nČNRKR]H6NU\WpKR
NUiORYVWYtMDNRSU Ĥvodce? Nebo by t Čnapadlo, åHMHWRRQDDQHGtORSR þDVtDGLYRNRVWLYRG"$QHMVRXWX2UORYpMDNMVLPRKOYLG ČW"-VRX]OLGX7KRURQGRUDNWHUêNG\VLVtGOLO
QD7KDQJRURGULPDRGSiGX)LQJROILQDVtGOtQ\QtY7XUJRQRYêFKKRUiFK.URP Č1ROGRURQLMHGLQt]QDMt6NU\WpNUiORYVWYtDVWUi åtQHEHQDGQtPD þkoli se je ãtČåiGQê
sluåHEQtN1HSĜtWHOHQHRGYi åLOY]OpWQRXWY\VRNRGRY]GXFKXDS ĜLQiãHMt.UiOL]Y Čsti o vãem, co se p ĜLKRGtYRNROQtFK]HPtFK.G\E\FKRPE\OLVN Ĝeti, nepochybnČbychom byli
SRODSHQLD]Yê ãky svr åHQtQDQHOtWRVWQpVNiO\
"Nepochybuji o tom," ĜHNO7XRU$OHQDSDGiP Č, åHE\FKUiGY ČdČO]GD]SUiY\RQD ãem pĜtFKRGXVHN7XUJRQRYLQHGRVWDQRXG ĜtYHQHåP\$MHVWOLMHWRGREUpQHER]OpWR
mĤåeãĜtFLMHGLQČty."
$QLGREUpDQL]OpĜHNO9RURQZs1HER ĢStĜeåenou branou nem ĤåHPHSURMtWQH]SR]RURYiQLD ĢuåoþHNiYiQLQHERQHDMHVWOL åe tam pĜLMGHPH6WUi åe nebudou potĜebovat
KOiãHQtåe nejsme sk Ĝeti. Ale abychom pro ãli, budeme potĜHERYDWYtFHQH åtoto. NeboĢW\VH7XRUHQHGRPê ãOtã, MDNpPXQHEH]SH þtEXGHPHVWiWWYiĜtYWYiĜ. NevyþtWHMPLåe
jsem tČnevaroval, co se m ĤåHVWiWVQDGVHPRF3iQDYRGVNXWH þnČSURNi åe! NeboĢMHQYWpWRQDGČji jsem byl ochoten t ČYpVWDMHVWOLåe padne, pak zem Ĝeme mnohem jist Čji
neåzimou v divo þinČ."
Ale Tuor Ĝekl: "NepĜHGYtGHMX å. V divoþinČMHVPUWMLVWiRVPUWLX%UiQ\VWiOHMH ãtČpochybuji i pĜes vãHFKQDWYiVORYD9H ćPQHGiO
Mnoho mil se plahoþLOLSRNDPHQHFK9\VFKOp Ĝeky, a åQHPRKOLGiOHDYH þer pĜLQHVOWHPQRWXGRKOXERNpURNOHSDNY\ ãSOKDOLQDYêFKRGQtE Ĝeh a pĜiãOLQ\QtGRNRSF Ĥ, NWHUp
leåely pĜL~SDWtKRU$Y]KOpGQXY7XRUVSDW Ĝil, åe se tyþtMLQDNQHåRVWDWQtKRU\NWHUpNG\YLG Čl; neboĢMHMLFK~ERþtE\ODMDNRS ĜtNUpVWČQ\QDNXSHQpMHGQDQDGGUXKRXY\ ããt]D
niåãtMDNRE\WRE\O\Y ČåHVPQRKDSDWU\~WHV Ĥ. $OHGHQSRKDVtQDODFHOêNUDME\O ãHGêD]DPO åHQêDÒGROt6LULRQXE\OR]DKDOHQRVWtQHP1DWRKR9RURQZs]DYHGONQt]Np
MHVN\QLY~ER þtMHåhledČlo pĜHVRVDPRFHQpVYDK\'LPEDUXYSOD]LOLVHGRYQLW Ĝa tam leåeli v skrytu; sn ČGOLSRVOHGQt]E\WN\MtGODDE\OLSURN ĜHKOtDXQDYHQtDOHQHVSDOL7DN
7XRUD9RURQZsS ĜiãOLRVPQiFWpKRGQHP ČVtFH+tVLPHWĜLFiWpKRVHGPpKRMHMLFKFHVW\N ãWtWĤm Echoriathu a Turgonov ČSUDKXDPRFt8OPRYRXXQLNOL2VXGXL=ORE Č.
KdyåSUYQt]iEOHVNGQHSURQLNOPH]L ãHGtPOK'LPEDUXYNUDGOLVH]S ČWGR9\VFKOp ĜHN\DEU]\SRWpVHMHMt ĜeþiãtČREUiWLORNYêFKRGXVWi þHMtFVHNHVW ČQiPKRUDS ĜtPRSĜed
nimi se v ãHUXUêVRYDOYHONê~WHVY\YVWiYDMtFtQiKOHDS ĜtNĜH]SUXGNpKRVYDKXQDNWHUpPY\U ĤVWDOWUQLWêSRURVWěeþiãtČ~VWLORGRWpKRXãtiny a byla v n ČPVWiOHWPDMDNRY
noci; zastavili se, nebo ĢhloåtURVWORLSRVWUDQiFKURNOHDMHKRSURSOHWHQpY ČWYRYtKXVWpMDNRVW ĜHFKDE\ORWDNQt]NR åHVH7XRUD9RURQZs þasto museli pod nimi plazit jako
zvČĜNUDGRXFtVH]S ČWGRVYpKRGRXS Čte.
Ale nakonec, kdy åVHVYHONRXQiPDKRXGRVWDOLN~SDWt~WHVXQDOH]OLRWYRUFR åE\OR~VWtWXQHOXY\KORXEHQpKRYWYUGpVNiOHYRGDPLY\WpNDMtFtPL]HVUGFHKRU9VWRXSLOLD
uvnitĜnebylo åiGQpVY ČWORDOH9RURQZs ãHOVWiOHNXS ĜHGX]DWtPFR7XRUKRQiVOHGRYDOVUXNRXQDMHKRUDPHQLWURFKXVNORQ ČQêSURWRåHVWURSE\OQt]Nê7DN ãOLFKYtOLSRVOHSX
krok za krokem, a åEU]\XFtWLOåe zem Čpod jejich nohama je rovn ČjãtDXYROQČQêFKNDPHQ ĤMHPpQČ. 1DWRVH]DVWDYLOLD]KOXERNDGêFKDOLMDNVWiOLDQDVORXFKDOL9]GXFKVH
]GiOþLVWêD]GUDYêDRQLVLXY ČGRPLOLYHONêSURVWRUNROHPVHEHDQDGVHERXDOHY ãHFKQRE\ORWLFKpDQHE\ORVO\ ãHWDQLNDSiQtYRG\7XRURYLVH]GiOR åH9RURQZsMH
]QHSRNRMHQDQDSRFK\EiFKD]D ãeptal: "Kde je tedy St ĜeåHQiEUiQD"1HERMVPHMtX åproãli?"
]QHSRNRMHQDQDSRFK\EiFKD]D ãeptal: "Kde je tedy St ĜeåHQiEUiQD"1HERMVPHMtX åproãli?"
"Ne," ĜHNO9RURQZs$OHGLYtPVHQHER ĢMH]YOi ãWQtåe se nČMDNêS ĜtFKR]tPRKOYSOtåit tak daleko, aniåKRKOtGND]DVWDYLOD2EiYiPVHQ ČMDNpKR~GHUXYWHPQRW Č."
Ale jejich ãHSRWSUREXGLOVStFtR]Y ČQXDUR]OHKOVHD]QiVRELODSUREtKDOSRGVWURSHPDNROHPQHYLGLWHOQêFKVW Čn, syþLYêDPXPODYêMDNR]YXNPQRKDRSDWUQêFKKODV Ĥ. A jak
ozvČna zmlkla v kameni, Tuor usly ãHO]WHPQRW\KODVPOXYtFtHOIt ĜeþtQHMSUYHY]QH ãenou Ĝeþt1ROGRUNWHURXQH]QDODSRWpMD]\NHP%HOHULDQGXLNG\ åzpĤVREHPFL]tPMHKR
uãtPMDNRQČkdo z lidu dlouho odd ČOHQpKRRGVYêFKS ĜtEX]QêFK
"StĤjte!", ĜHNO1HKêEHMWHVH1HER]HP Ĝete, aĢjste pĜiWHOpþi nepĜiWHOp
"Jsme pĜiWHOpĜHNO9RURQZs
"Potom þiĖWHMDNYiPQD Ĝizujeme," Ĝekl hlas.
OzvČna jejich hlas ĤXWLFKOD9RURQZsD7XRUVWiOLWL ãHD7XRURYLVH]GiOR åe ubČKORPQRKRSRPDOêFKPLQXWDYMHKRVUGFLY]URVWOVWUDFKMDNêMH ãtČåiGQpQHEH]SH þtMHKR
cesty neprobudilo. Potom se p ĜLEOtåLO\NURN\URVWRXFHGRGXVRWXKODVLWpKRMDNRSRFKRGXMtFt]ORE ĜtQRK\YWRPGXWpPSURVWUDQVWYt1iKOHE\ODRGNU\WDHOItOXFHUQDDMHMtSDSUVHN
GRSDGOQD9RURQZsKRS ĜHGQtPDOH7XRUQHPRKOYLG Čt nic neåoslnivou hvČzdu v temnotČ; a vČdČl, åe dokud na n Čm paprsek spo þtYiQHPĤåHVHSRKQRXWDQLXWpFLDQLVH
rozbČhnout kupĜedu.
1DFKYtOLE\OLWDNWRGUåeni okem paprsku a potom hlas promluvil znovu, Ĝka: "UkaåWHVYpWYi ĜH$9RURQZsVKRGLONiSLDMHKRWYi Ĝ]D]iĜLODYSDSUVNXMDVQiDWYUGiMDN
Y\WHVDQi]NDPHQHD7XRUX åasl, kdy åspatĜLOMHMtNUiVX1DWRKUG Čpromluvil, ĜND1HSR]QiYiWHNRKRYLGtWH"-VHP9RURQZsV\Q$UDQZsKR]GRPX)LQJROILQRYD1HERMVHP
VQDGYHVYpYODVWL]DSRPHQXWSRQ ČNROLNDPiOROHWHFK"'iOQH åby koho ze St Ĝedozem Čnapadlo, jsem putoval, ale p Ĝece si pamatuji tv Ĥj hlas, Elemmakile."
3RWRPVL9RURQZsWDNpSDPDWXMH]iNRQ\VYp]HP Č," Ĝekl hlas. "Pokud vy ãHOQDUR]ND]PiSUiYRQDQiYUDW$OHQHS ĜLYpVWVHPMDNpKRNROLFL]LQFH7tPWR þLQHPMHMHKRSUiYR
zruãHQRDPXVtEêWS ĜHGYHGHQMDNR]DMDWHFNHNUiORY ČVRXGX&RVHWêNiFL]LQFHEXGH]DELWQHER]DMDWSRGOHUR]KRGQXWt6WUi åe. PĜivećho sem, a Ģto mohu posoudit."
1DWR9RURQZsYHGO7XRUDNHVY Čtlu a jak se p ĜLEOtåili, mnoho Noldor odČQêFKYEUQ ČQtDR]EURMHQêFKY\NUR þLOR]WHPQRW\DREVWRXSLORMHVWDVHQêPLPH þi. A Elemmakil,
NDSLWiQ6WUiåe, jenånesl jasnou lampu, na n Čdlouze a pĜtVQČSRKOpGO
7RWRVHWLQHSRGREi9RURQZs Ĝekl. "Dlouho jsme byli p ĜiWHOp3URþjsi mne takto krutČSRVWDYLOPH]L]iNRQDPpS ĜiWHOVWYt".G\E\VVHPEH]GRYROHQtS Ĝivedl nČkoho z
GUXKêFKGRP Ĥ1ROGRULWRE\E\ORGRVW$OHW\MVLSUR]UDGLO&HVWXVPUWHOQpPX þlovČku - neboĢpodle jeho o þtUR]H]QiYiPMHKRURG1HVPtVYRERGQ ČRGHMtWNG\å]Qi
WDMHPVWYtDMDNRQ ČNRKR]FL]tKRURGXNGRVHRGYi åil vstoupit, bych ho mČO]DEtW- i kdyby byl tv Ĥj pĜtWHODWREČGUDKê
"V ãLUêFK]HPtFKYHQNX(OHPPDNLOHVHMHGQRPXP Ĥåe pĜLKRGLWPQRKR]YOiãWQtFKYČFtDPRKRXEêWQDQ Čj vloåeny neþHNDQp~NRO\RGSRY ČdČO9RURQZs3RXWQtNVHP Ĥåe
YUiWLOMLQêQHåkdyåRGFKi]HO&RMVHPXG Člal, udČlal jsem na p ĜtND]VLOQČjãtQHå]iNRQ\6WUi åt3RX]HNUiOVDPRWQêP Ĥåe soudit mne a toho, kdo p ĜLFKi]tVHPQRX
1DWRSURPOXYLO7XRUDQHEiOVHX åYtF3ĜLFKi]tPV9RURQZsPV\QHP$UDQZsKRSURWR åe byl urþHQDE\E\OPêPSU ĤYRGFHP3iQHPYRG.WRPXWR~ þHOXE\O]DFKUiQ Čn ze
zloby MoĜe a Osudu Valar. Nebo ĢMiQHVXSRVHOVWYtRG8OPDV\QX)LQJROILQRYXDMHPXMHVG ČOtP
1DWR(OHPPDNLOSRKOpGOY~ åasu na Tuora: "Kdo tedy jsi?" zeptal se. "A odkud p ĜLFKi]tã?"
"Jsem Tuor, syn Huor Ĥv, z domu Hadorova a p ĜtEX]Qê+~ULQDDE\ORPL Ĝeþeno, åHWDWRMPpQDQHMVRXYH6NU\WpPNUiORYVWYtQH]QiPD1HER Ģjsem pĜiãel z Nevrastu skrze
PQRKiQHEH]SH þtDE\FKMHY\KOHGDO
"Z Nevrastu?" Ĝekl Elemmakil. " ětNiVH åe tam nikdo ne åLMHRGGRE\FRQi ãlid odtud odeãel."
"To se ĜtNiVSUiYQ Č," odpovČdČO7XRU3Ui]GQiDFKODGQiVWRMtQiGYR Ĝt9LQ\DPDUX$OHS ĜtFKi]tPRGWXG3ĜivećPQHQ\QtNWRPXNGR]DVWDUDSRVWDYLORQ\VtQ Č."
"9]iOH åLWRVWLWDNYHONpKRYê]QDPXPLQHS ĜtVOXãtUR]KRGRYDWĜHNO(OHPPDNLO3URWRYiVY\YHGXQDVY Čtlo, kde mĤåHEêWSUR]UD]HQRYtFHDS ĜHGiPYiV6WUi åFLEUiQ\
1DWRY\GDOUR]ND]\D7XRUD9RURQZsE\OLSRVWDYHQLPH]LY\VRNpVWUi åe, dva byli p Ĝed nimi a tĜL]DQLPLDMHMLFKNDSLWiQMHYHGO]MHVN\Q ČVnČjãt6WUiåe a pĜiãOLMDNVH]GiOR
do pĜtPpKRSUĤFKRGXNGHGORXKRNUi þHOLSRURYQpSRGOD]HD åpĜHGQLPLY\VYLWOREOHGpVY Čtlo. Tak kone þnČpĜiãli k ãLURNpPXREORXNXVY\VRNêPLSLOt ĜLY\WHVDQêPLGRVNiO\SR
RERXVWUDQiFKDPH]LQLPLYLVHODYHONiSDGDFtP Ĝtåz pĜekĜtåHQêFKGĜevČQêFKW\þtSRGLYXKRGQČvyĜH]iYDQêFKDSRELWêFK åHOH]QêPLK Ĝeby.
(OHPPDNLOVHMtGRWNODRQDWL ãe vyjela vzh Ĥru; proãli a Tuor vidČl, åHVWRMtQDNRQFLURNOHMDNRXQLNG\S ĜHGWtPQHYLGČODDQLVLQHGRNi]DOS Ĝedstavit, aþkoli dlouho putoval
GLYRNêPLKRUDPL6HYHUXQHER ĢYHVURYQiQtV2UIDOFK(FKRUE\OD&LULWK1LQQLDFKSRXKiUêKDYHVNiOH=GHYGiYQêFKYiONiFKQDSR þiWNXVYČWDUXFHVDPRWQêFK9DODU
UR]ORPLO\YHONpKRU\YHGYpDVW Čny prĤrvy byly p ĜtNUpMDNRUR]SROFHQpVHNHURXMDNVHW\ þily do nepĜHGVWDYLWHOQpYê ãN\7DPY\VRNRYGiOFHXEtKDOSiVREORK\DSURWLMHKR
KOXERNpPRG ĜLVHUêVRYDO\ þHUQpãWtW\D]XEDWpYUFKRON\Y]GiOHQpDOHRVWUpDNUXWpMDNRNRSt7\WRPRFQp]GLE\O\S ĜtOLãY\VRNpQH åDE\MH]LPQtVOXQFHS ĜHKOpGORDD þkoli
E\ORUiQRQDGYUFKRON\KRU]i ĜLO\VODEpKY Čzdy a pod nimi bylo v ãechno ãHUpD åna svČtlo lamp zavČãHQêFKSRGpOVWRXSDMtFtFHVW\1HER Ģdno rokle p ĜtNĜHVWRXSDORNYêFKRGX
DSROHYpVWUDQ ČvidČl Tuor vedle ĜeþiãtČãLURNRXFHVWXY\NOiGDQRXDGOi ådČQRXNDPHQ\NWHUiVHYLQXODY]K ĤUXGRNXGQH]PL]HODYHVWtQX
"ProãOLMVWH3UYQtEUDQRX%UDQRX]HG Ĝeva," ĜHNO(OHPPDNLO7DPYHGHFHVWD0XVtPHVLSRVSt ãit."
-DNGDOHNRWDKOXERNiFHVWDYHGOD7XRUQHPRKOXKRGQRXWDMDNKOHG Čl kupĜedu, pĜiãla na nČMYHONi~QDYDMDNRW ČåNêPUDN0UD]LYêYtWUKYt]GDOS Ĝes povrch kamen Ĥa on si
pĜLWiKOSOiãĢtČsnČji k tČOX&KODGQêYtWUYDQH]H6NU\WpKRNUiORYVWYt Ĝekl.
"Ano, skuteþnČ," ĜHNO9RURQZsFL]LQFLE\VHPRKOR]GiW åHSêFKD þLQt7XUJRQRY\VOX åHEQtN\EH]FLWQêPL'ORXKpDNUXWpVH]GDMtEêWPtOH6HGPLEUDQKODGRYpPXD
XQDYHQpPX
"Kdyby na ãH]iNRQ\E\O\PpQ ČpĜtVQpXåGiYQRE\YVWRXSLO\]i ãĢa zrada a zni þLO\QiV7RYt ãdobĜe," ĜHNO(OHPPDNLO$OHP\QHMVPHEH]FLWQt=GHQHQtNMtGOXQLFDFL]LQHF
VHQHVPtYUiWLWEUDQRXNWHURXX åproãel. Vydr åWHG\FKYtOLDX'UXKpEUiQ\VHP Ĥåeãobþerstvit."
"To je dob Ĝe," Ĝekl Tuor, a ãHOGiOMDNPXE\ORS ĜLNi]iQR3RFKYLOFHVHRKOpGODYLG Čl, åHV9RURQZsPMGHMHGLQê(OHPPDNLO9tFHVWUi åtQHQtWĜeba," ĜHNO(OHPPDNLOXKiGQXY
jeho my ãlenku. "NeboĢ]2UIDOFKXQHQt~QLNXSURHOIDDQL þlovČNDDDQLQiYUDWX
7DNWRNUi þeli pĜtNURXFHVWRXQČNG\SRGORXKêFKVFKRGHFKMLQG\SRNURXWtFtFKVHVWH]NiFKSRGKUR]LYêPVWtQHPVUi]XD ånČMDNpS ĤOPtOHRG'ĜevČQpEUiQ\7XRUVSDW Ĝil, åe
cesta je uzav ĜHQDYHONRX]GtSRVWDYHQRXQDS ĜtþURNOtVHVLOQêPLNDPHQQêPLY Čåemi po ka åGpVWUDQČ. Ve stČnČE\OYHONêNOHQXWêSU ĤFKRGDOH]GiORVH åHMHM]HGQtFL]DKUDGLOL
MHGLQêPPRKXWQêPNDPHQHP-DNVHS ĜibliåRYDOLMHKRWHPQêY\KOD]HQêSRYUFKVHOHVNOYHVY ČWOHEtOpODPS\]DY ČãHQpQDGVWĜedem oblouku.
=GHMH'UXKiEUiQD%UiQD]NDPHQH Ĝekl Elemmakil a p ĜLVWRXSLYNQtOHKFHVHRQLRS Ĝel. OtoþLODVHQDQHYLGLWHOQpP þepu, aåVHMHMtKUDQDQDWR þila proti nim a po obou
VWUDQiFKVHRWHY Ĝely prĤchody a oni pro ãOLQDQiGYRĜtNGHVWiORPQRKRR]EURMHQêFKVWUi åtRGČQêFKYãHGp1HSDGORMHGLQpVORYRDOH(OHPPDNLO]DYHGOVYpVY ČĜence do
VWUDQiFKVHRWHY Ĝely prĤchody a oni pro ãOLQDQiGYRĜtNGHVWiORPQRKRR]EURMHQêFKVWUi åtRGČQêFKYãHGp1HSDGORMHGLQpVORYRDOH(OHPPDNLO]DYHGOVYpVY ČĜence do
PtVWQRVWLSRGVHYHUQtY ČåtDWDPMLPSĜLQHVOLMtGORDYtQRDE\ORMLPGRYROHQRQDFKYtOLRGSR þtYDW
-tGODVHPĤåH]GiWPiORĜekl Elemmakil Tuorovi, ale jestli åe se tvĤMQiURNSRWYUGtEXGHWLSRWpERKDW ČpĜLGiQR
"To staþtĜHNO7XRU6ODEpE\E\ORVUGFHMH åby potĜebovalo lep ãtKROpNX$VNXWH þnČQDOH]OYMtGOHDSLWt1ROGRUWDNRYpRE þHUVWYHQtåe si brzy p ĜiOMtWGiOH
3RNUiWNpGRE ČpĜiãli ke zdi je ãtČvyããtDVLOQČjãtQHåpĜedeãOiDYQtE\ODYVD]HQD7 ĜHWtEUiQD%UiQD]EURQ]XYHONpGYRMLWpGYH ĜHSRELWpEURQ]RYêPL ãWtW\DSOiW\YQLFKå
E\ORY\WHSiQRPQRKRREUD] ĤD]YOiãWQtFK]QDNĤ. Nad korunou zdi byly t Ĝi þWYHUKUDQQpY Čåe, zastĜeãHQpDSRELWpP ČGtNWHUiQČMDNêPXP ČQtPNRYRWHSF ĤE\ODVWiOHMDVQiD
VYtWLODMDNRRKHQYSDSUVFtFKUXGêFKODPSXPtVW ČQêFKSRGpO]GLMDNRSRFKRGQ Č. OpČt tiãe proãOLEUDQRXDQDQiGYR Ĝt]DQtVSDWĜili jeãtČvČtãtGUXåLQXVWUiåtYH]EURMLNWHUi
]iĜLODWPDYRUXGêPRKQ Čm, a ostĜtMHMLFKVHNHUE\ODUXGi7LNGRGU åHOLWXWREUiQXE\OLYČtãLQRX]URGX1HYUDVWVNêFK6LQGDU
1\QtVHGRVWDOLNQHMQDPiKDY ČjãtþiVWLFHVW\QHERWXSURVWĜed Orfalchu byl svah nejprud ãtDMDNVWRXSDOLY]K Ĥru, Tuor vidČl nejmohutnČjãtVWČnu temnČVHUêVXMtFtQDGQtP7DN
se kone þnČpĜLEOtåili ke ý WYUWpEUiQČ, %UiQČ]NRYDQpKR åeleza. Ze ćE\ODY\VRNiD þHUQiDQHRVY Čtlovala ji åiGQiODPSD6WiO\QDQt þtyĜi åHOH]QpY Čåe a mezi dv Čma
prostĜHGQtPLYČåHPLE\OYVD]HQYHONêRUHOY\WHSDQê]H åHOH]DVQDGSRGREDVDPRWQpKR.UiOH7KRURQGRUDMDNRE\VH]Yê ãLQVQiãHOQDKRUX$OHMDN7XRUVWiOS Ĝed branou, v
~åDVXVHPX]GiOR åHKOHGtVNU]HY ČWYRYtDNPHQ\Y ČþnČåLYêFKVWURP ĤGREOHGpWYi Ĝe MČVtFH1HERĢVNU]HNUDMNRYtEUiQ\MH åE\ORY\WHSiQRDY\NRYiQRGRWYDUXVWURP Ĥs
NURXWtFtPLVHNR ĜHQ\DSURSOHWHQêPLY ČWYHPLREWtåHQêPLOLVW\DNY Čty, prostupovalo sv ČWOR$MDNMtSURFKi]HOVSDW Ĝil, jak je to mo åQpQHERĢzećE\ODYHOPLVLOQiDQHE\ODWDP
MHQMHGQiP Ĝtå, ale tĜL]DVHERXSRVWDYHQpWDN åe pĜtFKR]tPXXSURVWĜed cesty ka åGiY\WYi Ĝela þiVWREUD]FHDOHVY Čtlo za nimi bylo sv Čtlo dne.
NeboĢQ\QtY\ãSOKDOLGRYHONpYê ãN\QDGQt åinou, kde za þali, a za äHOH]QRXEUDQRXFHVWDXEtKDODY Čtãinou po rovinČ. 1DYtFSĜeãli korunu a srdce Echoriathu a ãWtW\VHU\FKOH
sniåovaly k vnit ĜQtPNRSFĤm; a rokle se roz ãtĜLODDMHMtVWČQ\E\O\PpQ ČpĜtNUp-HMtGORXKpVYDK\E\O\SRNU\W\VQ Čhem a sv ČWORQHEHVWtPVQČKHPRGUi åHQpSĜtFKi]HORVNU]H
RSDUYHY]GXFKXEOHGpMDNVY Čtlo mČVtFH
1\QtSURãli Ĝadami äHOH]QêFKVWUi åtNWHUpVWiO\]D%UDQRX þHUQêE\OMHMLFK ãat i brnČQtDGORXKpãWtW\DMHMLFKWYiĜHE\O\]DNU\W\KOHGtPVRUOtP]REiNHP3RWp ãel Elemmakil
pĜHGQLPLDRQLKRQiVOHGRYDOLGREOHGpKRVY Čtla; a Tuor spatĜLOXFHVW\WUiYQtNNGHMDNRKY ČzdiþN\Y\NYpWDO\EtOHNYtWN\XLORVXVWiOL þHNNWHUpQHX]QiYDMt åiGQpREGREtD
QLNG\QHXYDGDMtDWDNWRY~GLYXDSRW ČãHQtVUGFHE\OS ĜLYHGHQN%UiQ Čze stĜtEUD
Zeć3iWpEUiQ\E\ODSRVWDYHQD]EtOpKRPUDPRUXDE\ODQt]NiD ãLURNiDMHMtRFKR]WYR Ĝila stĜtEUQiPĜtåmezi pČWLYHONêPLPUDPRURYêPLEiQ ČPLDVWiORWDPPQRKROXþiãWQtNĤ
odČQêFKYEtOp%UiQDP Čla tvar tĜtþiVWtNUXKXY\WYR ĜHQpKR]HVW ĜtEUDD1HYUDVWVNêFKSHUHOGRSRGRE\0 ČVtFHDOHQDG%UDQRXQDSURVW ĜHGQtEiQLVWiODSRGRED7HOSHULRQX
%tOpKRVWURPXY\UREHQpKR]HVW ĜtEUDDPDODFKLWXVNY ČW\]YHONêFKSHUHO]%DODUX$]D%UDQRXQD ãLURNpPQiGYR ĜtGOiådČQpP]HOHQêPDEtOêPPUDPRUHPVWiOLOX þiãWQtFL
ve stĜtEUQp]EURMLDS ĜLOEiFKVEtOêPLFKRFKRO\VWRSRND åGpVWUDQČ. 1DWR(OHPPDNLOYHGO7XRUDD9RURQZsKRMHMLFKPO þHQOLYêPLĜDGDPLDYVWRXSLOLQDGORXKRXEtORXFHVWX
NWHUiYHGODS ĜtPRNâHVWpEUiQČ; a jak ãOLWUiYQtFKVHUR] ãtĜLODPH]LEtOêPLKY ČzdiþNDPLXLORVXUR]NYpWDORPQRKRGUREQêFKNYtWN ĤMDNR]ODWiR þka.
Tak pĜiãOLN=ODWpEUiQ Č, SRVOHGQt]7XUJRQRYêFKEUDQY\UREHQêFKMH ãtČpĜHG1LUQDHWKDE\ODYHOPLSRGREQi%UiQ Čze stĜtEUDDOHE\ODSRVWDYHQD]H åOXWpKRPUDPRUXDEiQ Č
DNRUXQD]GLE\O\]UXGpKR]ODWDEiQtE\OR ãHVWDQD]ODWpS\UDPLG ČuprostĜed byla vsazena podoba Laurelinu, Stromu Slunce, s kv ČW\Y\UREHQêPL]WRSDVX]DY ČãHQêPLQD
]ODWêFKĜetČ]HFK$%UiQDVDPRWQiE\ODR]GREHQDPQRKRSDSUV þLWêPLGHVNDPLYSRGRE Č6OXQFHYVD]HQêPLPH]LJUDQiW\WRSDV\D åOXWêPLGLDPDQW\9QiGYR Ĝt]DQtE\O\
seĜazeny tĜi stovky luþiãWQtNĤVGORXKêPLOXN\MHMLFKEUQ ČQtE\ORSR]ODFHQpDQDMHMLFKS ĜLOEiFKVWiO\Y\VRNp]ODWpFKRFKRO\DMHMLFKYHONpNXODWp ãWtW\E\O\UXGpMDNRSODPHQ
1\QtVOXQHþQtVYČWORGRSDGDORQDFHVWXGiOHQHER ĢNRSFHSRRERXVWUDQiFKE\O\Qt]NpD]HOHQpDOHVHVQ ČKHPQDYUFKROFtFKD(OHPPDNLOVS Čchal kupĜedu, neboĢN6HGPp
EUiQČ, %UiQČ]RFHOL]YDQp9HONiNWHURXS Ĝes ãLURNêYVWXSGR2UIDOFK(FKRUXSRVWDYLO0DHJOLQSRQiYUDWX]1LUQDHWK]EêYDODX åMHQNUiWNiFHVWD
Nebyla tam åiGQi]H ć, ale po ka åGpVWUDQČE\ODNXODWiY ČåYHONpYê ãN\VPQRKDRNQ\Y\EtKDMtFtYVHGPLSDWUHFKGRYt åN\]MDVQpRFHOLDPH]LY ČåHPLVWiODVLOQiP Ĝtåz
RFHOLNWHUiQHUH]DY Čla, ale tĜpytila se chladnČDEtOH%\ORYQtVHGPYHONêFKRFHORYêFKVORXS ĤRYê ãce a tlouãĢFHVLOQêFKPODGêFKVWURP Ĥ, ale zakon þHQêFKãSLFtRVWURXMDN
jehla; mezi sloupy bylo sedm p ĜtþQêFKRFHORYêFKE Ĝeven a v ka åGpPH]H ĜHVHGPNUiWVHGPY]W\ þHQêFKRFHORYêFKSUXW Ĥs vrcholy jak ãLURNpOLVW\NRSt$OHXSURVW Ĝed, nad
prostĜHGQtPDQHMY ČtãtPVORXSHPE\ODSRVWDYHQDYHONiQDSRGREHQtQD7XUJRQRY\NUiORYVNpS ĜLOE\.RUXQ\6NU\WpKRNUiORYVWYtVGLDPDQW\RNROR
9WRPPRFQpPRFHORYpPP ĜtåRYtQHPRKO7XRUVSDW Ĝit åiGQRXEUiQXDOHMDNS ĜiãHOEOtå, ]GiORVHPX åe skrze prostory mezi jeho b Ĝevny p ĜLFKi]tRVOHSLYpVY ČWOR]DVWtQLOVLRþi
DVWiOWLãHY~GLYXDEi]QL$OH(OHPPDNLO ãHOGiODQDMHKRGRW\NVHQHRWHY Ĝela åiGQiEUiQDDOHXKRGLOGRMHGQRKRE Ĝevna a m ĜtåRYt]D]QČORMDNRKDUIDY\GiYDMtFtKDUPRQLL
MDVQêFKWyQĤ, jeåXEtKDO\RGY Čåe k v Čåi.
Z vČåtRNDPåitČvyjeli jezdci, ale p ĜHGQLPLY\UD]LO]HVHYHUQtY ČåHNGRVLQDEtOpPNRQLVHVHGODNUi þHONQLP$MDNNROLY\VRNêDY]QH ãHQêE\O(OHPPDNLOY\ ããtDY]H ãenČjãt
E\O(FWKHOLRQ3iQIRQWiQYWpGRE Č6WUiåFH9HONpEUiQ\&HOêE\ORG ČQêYHVWĜtEĜHDQDMHKR]i ĜtFtSĜilbČE\ODYVD]HQDRFHORYi ãpice ukonþHQiGLDPDQWHPDMDNMHKR
Siåe neslo jeho ãWtWWĜpytil se jako by byl orosen kapkami de ãtČ, coåve skute þQRVWLE\O\WLVtFHNĜiãWiORYêFK~ORPN Ĥ.
Elemmakil ho pozdravil a Ĝekl: "Zde p ĜLYiGtP9RURQZsKR$UDQZLRQDMHQ åVHYUiWLO]%DODUXDWRWRMHFL]LQHFNWHUpKRVHPS ĜLYHGODNWHUêVLS Ĝeje vid ČW.UiOH
1DWRVH(FWKHOLRQREUiWLON7XRURYLDOHWHQS ĜLWiKOSOiãĢk tČOXVWiOWLãe a hledČOPXGRWYiĜHD9RURQZsPXVH]GiOR åe Tuora zahalila mlha a jeho postava se zv Čtãila, takåe
vrãHNMHKRNiS ČpĜevy ãRYDOKHOPXHOItKRSiQDMDNRE\WRE\OK Ĝeben ãHGpPR ĜVNpYOQ\YDOtFtVHN]HPL$OH(FWKHOLRQXS Ĝel na Tuora sv ĤMMDVQêSRKOHGDSRFKYLOFHPO þHQt
YiånČpromluvil, Ĝka (30): "PĜiãHOMVLN3RVOHGQtEUiQ Č. VČåtedy, åe åiGQêFL]LQHFNWHUêMtSUR ãHOQHVPt]QRYXY\MtWYHQOHGDEUDQRXVPUWL
"Nemluv zlovČstnČ! JestliåHSRVHO3iQDYRGSURMGHWRXEUDQRXSDNKREXGRXQiVOHGRYDWY ãichni, kdo tu åLMt3DQHIRQWiQQH]DGU åXMGiOHSRVOD3iQDYRG
1DWR9RURQZsDY ãLFKQLNGRWDPVWiOL]QRYXSRKOpGOLQD7XRUDY~ åDVXXGLYHQLMHKRVORY\LKODVHP$9RURQZsPXVH]GiORMDNRE\VO\ ãHOPRFQêKODVDOHMHQMDNRKODV
nČNRKRNGRYROi]YHONpGiON\$OH7XRURYLVH]GiOR åe slyãtViPVHEHPOXYLWMDNRE\Q ČNGRMLQêSURPORXYDOMHKR~VW\
1DFKYtOLVWiO(FWKHOLRQPOþN\SRKOtåHMHQD7XRUDDSRPDOXQDSOQLODMHKRWYi ĜEi]HĖ, jako by v ãHGpPVWtQX7XRURYDSOi ãtČspatĜLOY]GiOHQpYL]H1DWRVHXNORQLOD ãel k
mĜtåRYtDYOR åil naĖUXFHDSRRERXVWUDQiFKVORXSXV.RUXQRXVHRWHY ĜHO\EUiQ\1DWR7XRUSUR ãel a pĜiãHONWUDYQDWpWHUDVHKOHGtFtS ĜHV~GROt]DQtDVSDW Ĝil obraz Gondolinu
PH]LEtOêPVQ ČKHP$E\OWDNXFKYiFHQ åe dlouho nemohl odtrhnout zrak: nebo ĢpĜed sebou kone þnČspatĜLOREUD]WRXK\VYêFKVQ Ĥ.
7DNWRVWiOEH]HVORYD3RRERXVWUDQiFKWL ãHVWiORYRMVNR*RQGROLQXE\OR]GH]DVWRXSHQRY ãech sedm druh ĤVWUiåtRG6HGPLEUDQDOHMHMLFKNDSLWiQLDQi þHOQtFLVHGČli na
NRQtFKEtOêFKD ãHGêFK1DWRSUiY ČMDNY~GLYXKOHG ČOLQD7XRUDMHKRSOi ãĢVNORX]ODRQVWiOS Ĝed nimi ve skv ČOp]EURML1HYUDVWX$E\OLWDPPQR]tNGRYLG Čli Turgona
VDPRWQpKR]DY Čãovat tyto vČci na stČQX]D9\VRNêPWU Ĥnem ve Vinyamaru.
Nato koneþnČ(FWKHOLRQSUDYLO1\QtXååiGQêGDOãtGĤND]QHQtWĜHEDDLMPpQRMtP åse prohla ãXMH]DV\QD+XRURYD]QDPHQiPpQ Čneåtato zĜHMPiSUDYGD åe pĜLFKi]tRG
8OPDVDPRWQpKR
Dodatky:
14.
15.
16.
17.
18.
19.
/HV\1~DWKXQHMVRXY6LOPDULOOLRQX]PtQ ČQ\DQL]DNUHVOHQ\YGRSURYRGQpPDS Č. 5R]NOiGDMtVHRGKRUQtKRWRNX1DURJXD åk pramenu Ĝeky Nenning.
6UYVH6LOPDULOOLRQHPVWU)LQGXLODVGFHUDNUiOH2URGUHWKDKRSR]QDODSURWR åe ho [Gwindora] p ĜHG1LUQDHWKPLORYDODD*ZLQGRUPLORYDOMHMtNUiVXWDN åe ji
nazval Faelivrin, co åje tĜS\WVOXQFHQD,UYLQVNêFKW ĤQtFK
ěHND*OLWKXLQHQtY6LOPDULOOLRQX]PL ĖRYiQDDQDPDS ČQHQtSRMPHQRYiQDD þkoli je zakreslena: p ĜtWRN7HLJOLQXYOpYDMtFtVHGRRQp Ĝeky o n Čco severn Čji od soutoku s
Malduinou.
7DWRFHVWDMHY6LOPDULOOLRQXQDVWUSRSLVRYiQDMDNRSUDVWDUiVLOQLFHMH åYHGODGORXKêPSU ĤVP\NHP6LULRQXNROHPRVWURYDNGHVWiYDOD)LQURGRYD0LQDV7LULWK
]HPtPH]L0DOGXLQRXD6LULRQHPDGiOSRNUDMLEUHWKLOVNpKROHVDN%URG Ĥm pĜes Teiglin.
6PUW*ODPKRWK7RWRMPpQRD þNROLVHQHY\VN\WXMHY6LOPDULOOLRQXDQLY3iQRYL3UVWHQ Ĥ, E\ORKODYQtP6LQGDUVNêPMPpQHPSURVN ĜHW\=QDPHQiKOX þQiKRUGD
"vĜtVNDMtFtWOXSDVUYV*DQGDOIRYêPPH þem Glamdringem a Tol -in-Gaurhothem, Ostrovem (sme þky) vlkodlak Ĥ.
Echoriath: okruåQtKRU\NROHP*RQGROLQVNpSOiQ Č.
ered e -PEDUQtQ KRU\PpKRGRPRYD
20.
21.
22.
23.
V Silmarillionu na str. 174 Beleg z Doriathu ĜtNi7~ULQRYLQ Čkolik let pĜHGWtPQHåVHRGHKUiOWHQWRS ĜtEČh), åe skĜeti si udČlali silnici skrze pr Ĥsmyk Anach "a Dimbar,
NGHEêYDOPtUXSDGiSRG ý ernou ruku."
7RXWRFHVWRX$UHGKHOD0DHJOLQSUFKDOLGR*RQGROLQXDE\OLSURQiVOHGRYiQL(|OHP6LOPDULOOLRQNDSDSRWpMtMHOL&HOHJRUPD&XUXILQNG\ åE\OLY\KQiQL]
1DUJRWKURQGXWDPWpåVWU-HQYWRPWRWH[WXMH]PtQNDRMHMtPSURGORX åHQtQD]iSDGN7XUJRQRYXVWDURE\OpPXGRPRYXYH9LQ\DPDUXSRGKRURX7DUDVQDPDS Č
QHQtMHMtSUĤbČK]D]QDPHQiQRGMHMtN Ĝiåovatky se starou ji åQtVLOQLFtGR1DUJRWKURQGXXVHYHUR]iSDGQtKRRNUDMH%UHWKLOX
-PpQR%ULWKLDFKREVDKXMHHOHPHQW brith, "ãtČrk", stejnČMDNRMPpQR Ĝeky Brithiach a p ĜtVWDYX%ULWKRPEDU
V soubČåQpYHU]LS ĜtEČKXYWRPWRPtVWČWpPČĜjistČzavr åHQpYHSURVS Čch vytiãtČQpKRWH[WXQHSĜekro þLO6LULRQX%URGX%ULWKLDFKDOHGRViKOL Ĝeky n Čkolik mil na sever
od nČM3XVWLOLVHQDPiKDYRXFHVWRXNHE Ĝehu Ĝeky a tam Voronwe zvolal: 'Pohle ćQDWHQGLY'REUpL]OpWR]QD þt6LULRQMH]DPU]OêD þkoli o nČþHPWDNRYpPS ĜtEČhy
QHY\SUiY ČMtRGGRE\FR(OGDUS ĜiãOL]9êFKRGX7DNWRP Ĥåeme pĜHMtWDXãetĜLWVLPQRKR~QDYQêFKPLOS ĜtOLãGORXKêFKSURQD ãHVtO\$OHWDNWRX åPQR]tPRKOLSĜHMtWQHER
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
QHY\SUiY ČMtRGGRE\FR(OGDUS ĜiãOL]9êFKRGX7DNWRP Ĥåeme pĜHMtWDXãetĜLWVLPQRKR~QDYQêFKPLOS ĜtOLãGORXKêFKSURQD ãHVtO\$OHWDNWRX åPQR]tPRKOLSĜHMtWQHER
PRKRXQiVOHGRYDW
%H]QHVQi]tS Ĝeãli po ledČDWDNWR8OPRY\~UDGN\REUiWLO\YH]PDU1HS ĜtWHORYX]iãĢ, neboĢFHVWDVH]NUiWLODDQDNRQFLVHVLODPLDWpP ČĜbez
nadČje se Tuor a Voronwe kone þnČGRVWDOLN9\VFKOp ĜHFHYPtVW Č, kde opou ãtČla hory."
Srv. se Silmarillionem na str. 109. Ve tm ČsvČta vãDNY\KORXELO\KRU\NWHUpRGWDPWXGY\WpNDO\DE\VHS Ĝipojily k proud Ĥm Sirionu, hlubinnou cestu; tu cestu Turgon
nalezl, a tak p ĜiãHOQD]HOHQRXSOi Ėmezi horami a spat ĜLOWDPVWiWSDKRUHNMDNRRVWU ĤYHN]WYUGpKRKODGNpKRNDPHQH~GROtWRWL åNG\VLE\ORYHONêPMH]HUHP
V Silmarillionu se ne ĜtNiåHYHOFtRUORYpVWiOHVtGOLOLQD7KDQJRURGULP9NDSLWROH0DQZsY\VODOSOHPHQRRUO Ĥa pĜLNi]DOMLPDE\VHXVtGOLOLYHVNDOiFKQD6HYHUXD
VOHGRYDOL0RUJRWKD]DWtPFRYNDSLWROHVH7KRURQGRUS ĜLKQDO]HVYpKRKQt]GDQD ãWtWHFK&ULVVDHJULPDE\]DFKUiQLO)LQJROILQRYRW Člo pĜed branami Angbandu.
6URYQHMWDNpV1iYUDWHP.UiOH9,GiYQpKR7KRURQGRUDNWHUêKQt]GLOQDQHGRVWXSQêFK ãWtWHFK2NUXåQtFKKRUNG\ åE\ODGiYQi6W ĜHGR]HPPODGi6HY ãt
pravdČERGREQRVWtSRMHWtSRGOHQČhoå7KRURQGRUQHMSUYHVtGOLOQD7KDQJRURGULPFR åO]HQDMtWWDNpYMHGQRPUDQpPWH[WX6LOPDULOOLRQXE\ORSR]G Čji opuãtČno.
V Silmarillionu nejsou åiGQpSRGUREQRVWLR Ĝeþi elfĤ]*RQGROLQXDOHWDWRSDVi ånaznaþuje, åe nČNWHUêPLE\ODY]QH ãHQiĜeþ(Quenya) b ČånČuåtYiQD9SR]G ČjãtP
OLQJYLVWLFNpPSRMHGQiQtVWRMt åe v Turgonov ČdomČbyla Quenya ka ådodennČuåtYiQDDE\OD Ĝeþt(lUHQGLORYDG ČWVWYtDOHSURYČtãinu lidu Gondolinu se stala jazykem
NQLKDMDNRRVWDWQt1ROGRUE ČånČuåtYDOL6LQGDULQX6UYVH6LOPDULOOLRQHPVWUSR7KLQJRORY Čediktu "Vyhnanci p Ĝejali sindar ãtinu pro vãechny ka åGRGHQQt~þely a
Vzneãenou Ĝeãt=iSDGXPOXYLOLMHQQROGRU ãWtSiQLPH]LVHERX3 Ĝesto ta ĜeþVWiOHåila jako u þHQêMD]\NY ãude, kde bydlel n Čkdo z toho lidu."
To byly kv ČW\NWHUpKRMQČkvetly na poh ĜHEQtFKPRK\OiFK.UiO Ĥ5RKDQXSRG(GRUDVHPDNWHUp*DQGDOIY Ĝeþi Rohirrim (jak je p Ĝeloåeno do staroangli þWLQ\QD]êYDO
VLPEHOP\Qs VWiOLþky", "protoåe kvetou ve v ãech roþQtFKREGREtFKDURVWRXWDPNGHRGSR þtYDMtYHOFtPX åi." (DvČVČåH,,,(OItMPpQR uilos se vyskytuje pouze v
WpWRSDViåLDWRVORYRVHQDFKi]tWDNpY$PRQ8LORVMDNE\OR4XHQ\MVNpVORYR2LRORVVs9 ČþnČSnČKREtOi+RUD0DQZsKRSĜeloåeno do Sindarinu. V p ĜtEČhu "Cirion a
Eorl" je kv ČWLQDQD]êYiQDMLQêPHOItPMPpQHP alfirin.
V Silmarillionu na str. 81 je Ĝeþeno, åe Thingol odmČQLOWUSDVOtN\]%HOHJRVWXPQRKDSHUODPL7\PXGDO&tUGDQSURWR åe se hojn ČQDOp]DO\YP ČONêFKYRGiFKNROHP
ostrova Balar."
(FWKHOLRQRG)RQWiQ\MHY6LOPDULOOLRQX]PL ĖRYiQMDNRMHGHQ]7XUJRQRYêFKNDSLWiQ Ĥ, kteĜtVWĜeåili kĜtGOD*RQGROLQVNpDUPiG\MDNXVWXSRYDODSRSURXGX6LULRQX]
Nirnaeth Arnoediad, a jako ten, kdo p ĜL~WRNXQDPČVWR]DELO*RWKPRJD3iQDEDOURJ Ĥ, DViPMtPE\O]DELW
9WRPWRPtVWČpeþlivČSVDQêD þNROLPQRKRNUiWGRSO ĖRYDQêUXNRSLVNRQ þtD]E\WHNY\SUiY ČQtMHVSČãnČnaãNUiEiQQDNXVXSDStUX
=GHY\SUiY ČQt~SOQČkonþtD]EêYiMHQQ Čkolik sp ČãQêFKSR]QiPHNQD]QD þXMtFtFKGDOãtSUĤbČh pĜtEČhu:
7XRUVH]HSWDOQDMPpQRP Čsta a bylo mu ĜeþHQRMHKRVHGPMPHQMHSR]RUXKRGQpDEH]SRFK\E\~P\VOQp åHMPpQR*RQGROLQXQHE\ORYS ĜtEČhu nikdy pouåito, kromČ
QDVDPRWQpPNRQFLY ãXGHMHQD]êYDQê6NU\WpNUiORYVWYt6NU\WpP Čsto). Ecthelion vydal rozkaz, aby zazn ČOVLJQiOD]YČåt9HONpEUiQ\]DGXO\WUXEN\DY\YRODO\
ozvČQXYNRSFtFK3RRGPOFH]GiON\]P ČVWVNêFK]GtXVO\ ãHOLRGSRYtGDMtFtWUXEN\3 Ĝivedli jim kon Č(pro Tuora ãHGpKRDY\MHOLNH*RQGROLQX
Zde mČOQiVOHGRYDWSRSLV*RQGROLQXVFKRGL ãĢNMHKRY\VRNpSOR ãinČDMHKRYHONpEUiQ\SDKUEN\WRWRVORYRMHQHMLVWpSRURVWOpPDOORUQ\E Ĝt]DPLDVWiOH]HOHQêPL
VWURP\1iGYR Ĝt)RQWiQ\.UiORY\Y ČåHQDGSRGORXEtPVHVORXSR ĜDGtP.UiORYDGRPXD)LQJROILQRY\]iVWDY\1\QtE\VHREMHYLOViP7XUJRQSR7KLQJRORYLQHMY\ ããt]H
vãech DČWt6YČWDVEtOêPD]ODWêPPH þHPYHVORQRYLQRYpSRFKY Č, a Tuora by p ĜLYtWDO0DHJOLQE\VWiOQDSUDYRRGWU ĤQXD,GULO.UiORYDGFHUDE\VHG Čla nalevo; a
Tuor by p ĜHGQHVO8OPRYRSRVHOVWYtEX ć"v doslechu v ãHFKQHERYSRUDGQtNRPQDW Č".
DalãtQHVRXYLVOpSR]QiPN\QD]QD þXMtåe by tam m ČOEêWSRSLV*RQGROLQXMDNKR7XRUYLG ČO]GiON\åe UlmĤYSOiãĢby mČl zmizet, jak Tuor sd Človal Turgonovi
SRVHOVWYtåe by m ČOREêWY\VY Čtleno, proþY*RQGROLQXQHE\OD.UiORYQDD åHYHFKYtOLNG\7XRUSRSUYpSRKOpGOQD,GULOQHERG ĜtYHPČOREêW]GĤraznČno, åHYHVYpP
åivotČpoznal nebo dokonce jen vid ČOPiORåen. VČtãina åen a v ãechny dČti z Annaelovy dru åLQ\Y0LWKULPXE\O\SRVOiQ\QDMLKDMDNRRWURN7XRUYLG Čl jen pyãQpD
EDUEDUVNp9êFKRG ĖDQN\NWHUpVHNQ Čmu chovaly h ĤĜe neåNH]Yt Ĝeti, nebo neãĢDVWQpRWURN\Q ČQXFHQpRGG ČWVWYtWČåFHSUDFRYDWSURNWHUpP ČOMHQSROLWRYiQt
6WRMt]DSRY ãLPQXWtåe pozdČjãt]PtQN\RPDOORUQHFKY1~PHQRUX/LQGRQXD/RWKOyULHQXQHQD]QD þXMtDOHDQLQHSRStUDMt åHW\WRVWURP\URVWO\Y*RQGROLQX]D6WDUêFK
þasĤ, a åH(OHQZs7XUJRQRYD åHQDVH]WUDWLODGiYQRS ĜHGWtPNG\å)LQJROILQRYDDUPiGDS Ĝekra þRYDOD+HOFDUD[s6LOPDULOOLRQVWU
Seznam þtVHOPĜHGFKR]tþtVORDalãtþtVORObsah tohoto þtVODPĜHGFKR]tþOiQHN'DOãtþOiQHN
Thorin þ.2/93
TolkienĤY0DJLFNê3UVWHQ
Peter S. Beagle
1iVOHGXMtFtHVHMSRFKi]t]NQLK\ The Tolkien Reader DE\ODQDSViQDMH ãtČpĜHGY\GiQtP6LOPDULOOLRQX3RGOHY\GDYDWHORY\S Ĝedmluvy je to skv ČOê~YRGSUROLGLY ČFLQH]QDOp
=DMHMt]DS ĤjþHQtGČNXML.HLWKX:DQJOHRYL'RVORYQpFLWiW\]3iQDSUVWHQ Ĥjsou v pĜekladu Stanislavy Po ãXVWRYp=DS ĜtSDGQpFK\E\]S ĤVREHQpPRXQHS ĜtOLãYHONRX]QDORVWt
angliþtiny se pĜHGHPRPORXYiP
TĜLSUVWHQ\SURNUiOHHOIĤpod nebem,
6HGPSURWUSDVOtN\YVtQtFK]NDPHQH
DevČt muåĤm : kaåGêMHNVPUWLRGVRX]HQ
-HGHQSUR7HPQpKRSiQDMHQ åGOtQDWUĤnČ
Y]HPL0RUGRUNGHVHVQRXEt ãero se ãerem.
-HGHQSUVWHQYOiGQHY ãem, Jeden jim v ãHPNi åe,
Jeden v ãechny pĜLYHGHGRWHPQRW\VYi åe
Y]HPL0RUGRUNGHVHVQRXEt ãero se ãerem.
Daleko na severu jsou äHOH]QpKRU\ âHGpKRU\D/HGRYi]iWRND)RURFKHOPH]LWtPOH åtMHQYHONi6HYHUQtVSRX ãĢ. 1HMY]GiOHQ ČjãtQDMLKXMH+DUDGZDLWK]HP ČWHPQêFKD
GLYRNêFKOLGtQD]iSDG ČVHQDFKi]t0RĜe a daleko za Mo ĜHPQHVPUWHOQp]HP Č=iSDGXRGNXG(OGDUS Ĝiãli a kam se zase v ãLFKQLYUiWt1DYêFKRG Čje Mordor, v åG\]OiDSXVWi
zemČ. To jsou hranice St Ĝedozem Ča to je sv ČWNWHUê-557RONLHQSUR]NRXPDOD]D]QDPHQDOY 3iQRYL3UVWHQ Ĥ. NeĜtNiP vytvo Ĝil, protoåe tu byl vådy.
3iQSUVWHQĤ a jeho prolog Hobit patĜtSRGOHPp]NX ãHQRVWLGRPDOpVNXSLQ\NQLKEiVQtDStVQtNWHUpRSUDYGXVGtOtPVRVWDWQtPL1HMQH]QiP ČjãtFL]LQFLMH]QDMtDP\POXYtPH
o Gandalfovi, ãtOHQpP*OXPRYLQHERP Ĥstku v Khazad -dum na ve þtUNXYHWĜtGČnebo bČhem cesty vlakem. Sta ĜtSĜiWHOpVWHMQČMDNRMiREMHYXMt åe þWHQtPNWHUpNROLYNQLK\
trilogie o Prstenu se dostanou znovu do P ĜtEČhu - DP\RWRPPOXYtPHMDNRNG\E\FKRPWRSUiY ČpĜeþHWOLSRSUYpDMDNRNG\E\FKRPRSDNRYDOLFRVLFRVHQiPVWDORML åGiYQR
NČFR]QiVVDPêFKYH ãlo do þWHQtDSURWRQiPWRQ\QtQiOH åt
SvČt tČch knih, StĜedozem Č, je hodnČ( ale ne zcela ) podoben Va ãemu vysn ČQpPXVYČtu. Jeho sluneþQtVYLWMHY]SRPtQND]GORXKêFKOHWG ČWVWYtDMHKRQRþQtPĤry jsou
SRGREQpWČm dČWVNêPQHS ĜHNRQDWHOQpYL]HRKURPQêFKVWXGHQêFKIDQWRP Ĥ, kteĜtQDYåG\EORNXMtVY ČWOR$OHVtO\NWHUpXWYi ĜHMtåivoty obyvatel St Ĝedozem Č, MVRXVWHMQpMDNR
ty, jeåXWYiĜHMtQiãåivot - KLVWRULHQiKRGDDWRXKD-HWRVY Čt pĜHN\SXMtFtVNXWH þQRVWtSRGĜt]HQêSĜtURGQtP]iNRQ Ĥm - navådy - GRNXGVHQH]WUDWt]SUYRWQtKRFKDRVXNWHUê
obklopuje ka åGêVY ČWQHQtWR2]QHQtWR9HONp'REUp0tVWRDOHVY ČWREêYDQêOLGPLDY Čcmi, vĤnČmi a roþQtPLREGREtPLMDNRQi ãYODVWQt
Hobit je naãe pĜHGVWDYHQtREpKR6W Ĝedozem Či pĜtEČKX-HGQRKRSUVWHQX+RELWLMVRXPDOêYQRUiFKS ĜHEêYDMtFtQiU Ĥdek, trochu niåãtQHåWUSDVOtFLRGROQtVUVWRQR]t
spoleþenãWtVDGDĜLD]DKUDGQtFLPLOXMtFtRK ĖRVWURMHStVQČ, WDEiNDVHVWDYRYiQtURGRNPHQ Ĥ. 9WpNQL]HKRELW%LOER3\WOtNGRSURYi]tW ĜLQiFWWUSDVOtNĤa þarodČMHMPpQHP*DQGDOI
DSRPiKiYQDOH]HQtSRNODGXXNUDGHQpKRGUDNHPNG\VLYS ĜHGFKR]tFKVWDOHWtFK%Čhem dobrodru åVWYtQDMGH%LOERPDJLFNêSUVWHQDS Ĝinese si ho dom ĤMDNRVXYHQêU-HKR
pĜHGQRVWtO]H-li to tak nazvat, je schopnost ud ČODWQRVLWHOHQHYLGLWHOQêPFR åje uåiteþQpSRNXGVHSRNRX ãtWHY\KQRXWWHWLþNiPDGUDN Ĥm, a Bilbo ho jednou þLGYDNUiWSRX åil
na oboje. B ČKHPQiVOHGXMtFtFK ãHGHViWLOHWNG\MHMYODVWQLOKRSRX åtYDOMHQPiORDQRVLOKRYNDSVHQDMHPQpP ĜHWt]NX
3iQSUVWHQĤ zaþtQi*DQGDOIRYêPREMHYHP åe BilbĤv prsten je opravdu Jeden prsten z ver ãĤ. %\OY\UREHQ7HPQêPSiQHP - 6DXURQHP0RUGRUVNêPEH]Y ČNêPDQDSURVWR
]OêP0HQãtSUVWHQ\UR]G ČOHQpHOIĤPWUSDVOtNĤPDOLGHPMVRXPtQ Čny k navnad ČQt7ĜtQiURGĤSRGQDGYOiGX-HGQRKRSUVWHQXYOiGFHY ãech. Ale Sauron Prsten ztratil a jeho
SiWUiQtVHVWiYiVWiOHYtFGLYRNpD ãtOHQpV3UVWHQHPE\E\ONRQH þnČnepĜemoåLWHOQêDOHEH]QČj mĤåHEêWYãHFKQDMHKRVtODMH ãtČzmaĜena. Prsten je t Ĝeba zniþit - ne jen
drået ze Sauronova dosahu, proto åe jako v Čtãina prstenĤ, mČQtL-HGHQGREURYH]OR$MHWR%LOE ĤYV\QRYHF)URGR3\WOtNNGRVHVQtPRGYD åuje cesty k sopce, kde byl
XNRYiQ7HPQpPXSiQXS Ĝed oþima, pĜtPRVNU]KRU\Y0RUGRUX
3iQSUVWHQĤ je pĜtEČK)URGRYDSXWRYiQtVNU]HGORXKRXQR þQtPĤUXFKWLYêFKDVWUD ãQêFKVLOMHKR]P ČQ\RERMtPVWUDFKHPLRSUDYGRYRXNUiVRXMHKRNRQH þQp]WUiW\VYČta a
MHKRQDOH]HQt]iFKUDQ\3RGOHQi]RUXY ãHFKPRXGUêFKDPDJLFNêFKE\WRVWtNWHUp)URGR3\WOtNSRWNiYiMHMHGLQêPYKRGQêPNQHVHQt3UVWHQXS ĜestoåH)URGRY\URVWRXFt
]QDORVWLXMtGDMtMHKRUDGRVWDQHYLQQRXVtOXNWHURXMHWYR Ĝen. Jak ĜtNi6DPRYL. ĜHSHONRYLMHGLQpPXS ĜtWHOLNWHUêKRGRSURYi]HOFHORXGORXKRXFHVWXNRKQL7RWDNPXVtEêW
þasto ... kdyåjsou vČci v nebezpe þtQČNGRVHMLFKPXVtY]GiWPXVtMH]WUDWLWDE\RVWDWQtP] Ĥstaly." Ve StĜHGR]HPLMVRXMLQtNWH ĜtE\RFKRWQČzaplatili tu cenu, ale spolehliv Č
nikdo, pro koho by to mohlo znamenat tolik.
7RMH]iSOHWNDSUDYpSRW ČãHQt]NQLK\SRFKi]tDOH]ERKDWRVWLG ČMHNWHUpKRMH 3iQSUVWHQĤ pouze strofa; podobn Čjako sn ČKRYiYOR þka nebo pavu þina v pĜtURGČ. Struktura
Tolkienova sv ČWDMH]iYUDWQêNRPSOH[MHQRPNUiORYVWYtOLGtYH6W Ĝedozemi trvala t Ĝi vČky a ka åGi]MHMLFKKLVWRULtMH å7RONLHQXPtVWLOYHIDVFLQXMtFtPGRGDWNXREVDKXMH
GRVWDWHNPDWHULiO Ĥpro pĜtEČh stejnČGORXKêMDNRMH 3iQSUVWHQĤ. A jeãtČMVRX]GHRVWDWQtVWDUãtQiURG\MHML åKLVWRULHVDKiGDOHNRN6WDUêP þasĤm, dlouho pĜed pĜtFKRGGREUD
a zla do StĜedozem Č; MVRX]GHQHVPUWHOQtHOIRYpDWUSDVOtFLDHQWRYp - SDVWêĜi stromĤ, "starãtQHåhory" - DMH]GH7RP%RPEDGLONWHUêQHSDW ĜtNåiGQpUDVHDQHPi åiGQpKR
SRVOiQtDQLVWiĜt
7RONLHQQiPY\SUiYtQ Čco o ka åGpP]WČFKWRQiURGĤ- RMHMLFKStVQtFKMD]\FtFKRE\ þHMtFKDY]WDKXNRVWDWQtP - DOHMHGRVWLPRXGUêDE\QH Ĝekl v ãechno, co o jejich sv ČtČYt
To lze udČODWVOLWHUiUQtPYêWYRUHPDOHQHVQ ČþtPåLMtFtP$6WĜedozem Čåije; nejen v 3iQRYLSUVWHQ Ĥ, ale i kolem n Čho a pĜHGQtPDSRQČm. PĜeþHWOMVHPFHOpGtORS ČWNUiW
nebo ãHVWNUiWQHSRþtWDMHSURKOtåHQtSURWXWRHVHMDSRND åGpVHPpSRW ČãHQt]WNDQLQ\SĜtEČKXSURKORXELOR-HWRNQLKDNWHUi]tVNiYiLQGLYLGXiOQtSDWLQXYND åGpP\VOLNWHUi
ji pĜijme; stejnČjako tĜeba talisman.
HobitMHGREUê~YRGGR åivota obyvatel St Ĝedozem Č; YtFHMHQNG\ åVHMHKRKODYQtSRVWDY\]QRYXREMHYtY 3iQRYLSUVWHQ Ĥ. KromČhobitĤ, WUSDVOtNĤa elfĤje zde þarodČj
*DQGDOISRXWQtN]QiPêPQRKDOLGHPSRGPQRKDMPpQ\VFKRSQêMHYLWVHMDNRVKUEHQêVODEêVWDUêPX å, zruþQêYSUiFLVRKQ Čm, poãHWLOêKOXþQêDMDNVLNRPLFNêDOHWDNp
MDNR]i ĜtFtSRVWDYDVG ČVtFtVLORXVFKRSQiP ČĜit se vĤOtVHVDPRWQêP6DXURQHP$MH]GH0HGG Čd, koåomČQHFNWHUêQDVHEHP ĤåHY]tWSRGREXPHGY ČGDPU]XWêPUXþtFt
muå, DOHGREUêS ĜtWHO0HGGČd se nevyskytuje jinde ne åv HobitoviYOLWHUiUQtPVP\VOXMHY ãak pĜedchĤGFHPREViKOHM ãtKR7RPD%RPEDGLOD2EDMVRXRVWUD åLWiVWYRĜHQt
QH]DMtPDMtFtVHRYHONpVWDURVWLRVWDWQtFKOLGt2EDMVRXYODVWQtPLSiQ\QHMVRXVYi]iQLNRX]O\Y\MPDVYêFKYODVWQtFKDOHVWDUê%RPEDGLOMHYStVQtFKDMHKRPRFMHY ČtãtQHå
MeddČGRYD0RKOE\EêWSRVOHGQtPSRUD åHQêPMHVWOLåe by Sauron dr åel Prsten.
Avãak ze v ãech postav z obou knih je ur þitČQHMYtFHSDPiWQp - DGtN\YODVWQtPXQH ãĢDVWQpPXRVXGXYHOPLG ĤleåLWp- stvoĜHQt]YDQp6PpDJROQHERWp åGlum - podle
QHXVWiYDMtFtFKNORNWDYêFK]YXN Ĥ, NWHUpY\GiYi*OXPMHSRS ĜHGFtFKYHOPLEOt]NêKRELW Ĥm a byl to on, kdo objevil Prsten v Ĝece, kde byl ztracen p ĜHGWLVtFRYNDPLOHW$E\MHM
]tVNDO]DYUD åGtQHPDMHMLQêG Ĥvod, vyjma toho, åe Prsten je hez þtQHåcokoliv, co kdy vstoupilo do jeho åivota. VåG\KRQD]êYiVYêP0LOi ãNHP8WtNiVQtPSRGpO Ĝeky
hluboko do hor a tam se v temnot ČVNUêYi$ å%LOER]WUDFHQêYKRUiFKRQ Čj zakopne; stejn Čjako o nest ĜeåHQê3UVWHQNWHUêGiGRNDSV\3UVWHQVHRVHEHSRVWDUDOMDNVL
Gandalf uv Čdomil : pĜLWDKRYiQ6DXURQRYRXVLORXRGH ãHONDPPXVHOMtW*OXPDOHQHP Ĥåe åtWEH]VYpKR0LOiãka a zanedlouho opou ãWtKRU\DE\MHMQD ãel. PĜLVYêFKSXWRYiQtFK
nakonec vystopuje Froda a Sama, p ĜLSRMXMHVHNQLPDSURYi]tMHGR0RUGRUXNGHE\OMHGQRX6DXURQRYêPY ČznČP2GWpGRE\MHVQLPLRE Čma ( nebo v jejich dohledu )
WpPČĜQHXVWiOHDåGRNRQFHMHMLFKSXWRYiQt - LYODVWQtVWHMQČstraãQpRG\VH\
V dobČ, kdy ho Frodo bere s sebou, je Glum jist Č~SOQČãtOHQê7PDPO þHQOLYiVWROHWtåLYRWDVWtKRX3UVWHQXD6DXURQRYDPX þHQtVSiOLO\MHKRUR]XPGRMHGQRGXFKp åKRXFt
ãNYiU\QHVP\VOQpWRXK\-HQ\QtGY Čma bytostmi, dvČPDKODV\NWHUpYQ Čm syþtDWODFKDMtYHGQHYQRFL*OXPD6PpDJRO - vĤbec ne þlovČk, ale otrok touhy po Prstenu;
RVWDWQtQLFPpQČjeãtČåije, po celou tu dlouhou dobu mu po ĜiG]ĤVWiYiQČNROLNFiU ĤMHKRYODVWQtY Ĥle a nČNG\MHVFKRSHQFtWLW]DNUQ ČORXJURWHVNQtWRXKXSR)URGRYLNWHUpKR
PXVt]UDGLW*OXPQHP Ĥåe zĤVWiYDWQDVY Čtle - dokonce i svit MČVtFHPX]SĤVREXMHI\]LFNiPXND - DERMtVHY Čtãiny vČFtQDVYČtČ, QHMYtFH6DXURQD0LPRWRMHQHEH]SH þQê
byl dlouho kanibalem a jeho zka åHQpWČORVLXFKRYiYiYiRKHEQRVWDQHS ĜLUR]HQRXVtOX%LOER6DPDPQRKRMLQêFKP Člo moåQRVWMHM]DEtWDOHSRND åGpWRPXP\ãlenka na
MHKRXWUSHQtNWHUpPRKOLQHMDVQ ČFKiSDWDWRFKiSHMHQWHQNGRQHVODOHVSR ĖFKYtOL3UVWHQ]DEUiQLODDRQ åLMHDVHKUiYiVYRX þiVWSĜtEČhu o Prstenu. Na konci stra ãt
pĜedstavivost mo åQiYtFHQH åRVWDWQtYKRGQpSRVWDY\Y 3iQRYLSUVWHQ Ĥ, neboĢon byl straãidlem jiåkdyåpĜtEČh zaþal.
6DXURQViPQHQtQLNG\YLG Čn, vyjma jeden stra ãOLYêRNDP åLNNG\VQtPMHGHQ]KRELW ĤQDYiåe kontakt skrze SDODQWtUYLGRXFtNiPHQ
$OH6DXURQRYLVOXKRYpMVRXWDNYLGLWHOQtMDNMVRXVLOQtVN Ĝeti a obĜLSOR]HQtMDNRYêVP Čch elfĤm a entĤPQHVFKRSQtFRNROLYY\WYR Ĝit, stejnČMDNRMHMLFKSiQQH åLMtFtYUDGRVWL
DOHYRK\]GQRVWLPRK\ORYtGXFKRYpVWXGHQpS Ĝt]UDN\REêYDMtFtUXLQ\SRK ĜHEQtFKPRK\ONUiO Ĥ; PQRKROLGtRGEDUEDU Ĥz lesĤpĜHVNUXWp+DUDGVNpNWH ĜtĜtGtROLIDQW\NH
NUiOĤm a princĤm, kteĜtSDGOLGRUR]OLþQêFK6DXURQRYêFKSDVWt=W ČFKSRVOHGQtFKMVRXQHMYtFHVPWRQRVQtQHMYtFH]WUDFHQtDS ĜtãHUQt1D]JKXORYp3UVWHQRYpS Ĝt]UDN\]QL å
kaåGêE\OþlovČNNUiONWHUêVHGRVWDOSRGQDGYOiGX'HYtWLSUVWHQ Ĥ, Y\UREHQêFKSURVPUWHOQpOLGL/pWDMtFHQDYHONêFKSWiFtFKQHER ĜtGtFHþHUQpNRQ ČYUKDMtPUD]LYpVWtQ\
kdyåse ãtvou sem a tam dle rozkaz ĤVYpKRSiQDQDY]iMHPVHQDY åG\YRODMtFHVODEêPLKODV\SOQêPL]ODDQHOtWRVWQpKR åDOX-VRXWRNUHDWXU\QHSRFKi]HMtFt]G ČWVNêFKVQĤo
MČVtFL]DPUDN\SiWUDMtFtSURQ ČMYRODQpWOXNRWHPMHKRVUGFH-VRXWRDOHWDNp]QL þHQtOLGpD)URGRNG\ åMHPDMHQDVD]HQ3UVWHQHPYLGtFKiSHSRGVWDWXMHMLFK]DWUDFHQt
-HMLFKRVXGMHYHOPLEOt]NêMHKR
KvĤli Prstenu niþLW-HWRGUXKSODQRXFtKRVNODVNU]HNWHUpP ĤåHEêWYãHFKQRVREHFWYtQDVY ČtČsoustĜedČQRGRMHGQRKRRKQLVNDDQRVLWMHM]QDPHQiEêWEH]EUDQQêMDNN2NX
( protoåe Sauron nechal velkou þiVWVYpS ĤYRGQtVtO\SĜHMtWGR3UVWHQXDWHQMHMYROiWDNNHVYpYODVWQtQHMKOXE ãtWRX]HSRPRFLQDGRVWDWQtPL-DNRY ãHFKQRRVWDWQtFRQiOH åt
7HPQpPXSiQRYL3UVWHQQHP Ĥåe opravdu tvo Ĝit: mĤåHGiWVtOXDOHMHQRPSRGOHQRVLWHORY\YODVWQtVtO\DYHOLNRVWLDMHKRPDMLWHOQHXPtUiDOHQHURVWHDQLQH]tVNiYiYtF
åivota," jak ĜtNi*DQGDOISURVW ČpĜeåtYi7RQHEH]SH þnČdlouze natahuje Bilb Ĥv åLYRWDSURWR*OXPRYDP\VOWUStNY ĤOLVYpPLQXORVWLDGORXKiWtKDWRKR]UD Ėuje Froda bČhem
OpþHQt0OXYtSURXERKpKR*OXPDDURYQ Čåpro Nazghuly, kdy åĜtNi6DPRYL
NezĤVWiYiPL åiGQiFKX ĢMtGOD åiGQêSRFLWYRG\ åiGQê]YXNY Čtru, åiGQiY]SRPtQNDQDVWURP\WUiYXQHERN\WN\ åiGQiS Ĝedstava m ČVtFHDQL
hvČ]G-VHPQDKêYHWP Č, 6DPHDQHQt åiGQê]iYRMPH]LPQRXDRKQLYêPNROHP=D þtQiPMHYLG Čt uåi v bd ČQtDY ãHFKQRRVWDWQtEOHGQH
.QLKDMHSOQi]StYiQt%DODG\DEiVQ Ča ver ãHOLGRYêFKX þHQtQiOHåtGRGHQQtFKåivotĤobyvatel St Ĝedozem ČDHSLFNiSRHVLHMHMHMLFKKLVWRULHDMHMLFKQRYLQi ĜVWYt.DåGi]
rozliþQêFKUDVDURG Ĥ, Y\MPDRE\YDWHOH0RUGRUXPiVYpYODVWQtWUDGLFHStVQtD7RONLHQMHY ãechny pĜHNOiGi - HOIt]SĤsoby a vzory ver ãRYiQtPRQRWyQtSUR]S ČYRYiQtWUSDVOtN Ĥ
DStVQČ, NWHUpVLKRELWLUiGL]D]StYDMtNG\ åse nČkde sejdou - VREUDWQRVWtDVDPR] ĜHMPRVWtVSLVRYDWHOHMHKR åYODVWQtSUy]DMHVDPDWpP ČĜpoesie. Nejlep ãt]YHUãĤse samy
zaþnou prozpČvovat, kdy åje þtete; stejnČMDNRMPpQDOLGtDPtVW&RVHWê þHWpWR]iOHåitosti - jeden m ĤåHVNRUR]StYDWPDS\NWHUp7RONLHQ]D Ĝadil do ka åGpKRVYD]NX$
KXGEDQHQtQLNG\YQXFHQi]YHQ þtY\YČUi]HVWĜedu toho svČta, coåVHQHGi ĜtFWRVYČtČ Iliady a ZpČYXR1LEHOXQ]tFK7RONLHQRYLOLGpFKW ČMt]StYDW$FKWČMt]StYDWWDNWR
2GWpGRE\FRMHQDNODGDWHOVWYt+RXJKWRQ0LIIOLQS ĜHGVWDYLORVHNQLK\YH6SRMHQêFKVWiWHFKSURGiYDMtEH]YHONpKRUR]UXFKXDOHFHONHPGRE Ĝe, avãDNYSRVOHGQtFKQ Čkolika
OHWHFKSURGHMSUXGFHY]URVWO1DNODGDWHOVWYt%DOODQWLQH%RRNVSXEOLNRYDORSDSHUEDFNRYRXYHU]LRGVRXKODVHQRX7RONLHQHPNWHUêS Ĝidal pĜedmluvu a n ČMDNpQRYpPDWHULiO\
2SUDYGRYê]iMHPR7RONLHQRYRSVDQtPDMtVW ĜedoãNROiFLDVWXGHQWLXQLYHUVLW%HURXQH]Y\NOpDUR]PDQLWpGtOR]DVYpDMHVWOLMHWXQ ČMDNêYê]QDPMHMLFKS ĜLMHWt3iQDSUVWHQ Ĥ krom Čtoho, åHMHWRGREUiNQLKD - k þHUWXVQtP1ČNWHUê]QD ãich vysv ČtlovaþĤPODGêFKVLKRMLVW Čbrzy v ãimne. Je tu ale jeden mo åQêGĤYRG7RONLHQRY\SRSXODULW\NWHUê
bych chtČl pĜedloåit, protoåHVHGRWêNiRSUDYGRYpVtO\ 3iQDSUVWHQ Ĥ. 0ODGtREY\NOHFKiSRXUR]GtOPH]LVNXWH þQRVWtDSĜHWYiĜkou. NevČGtåe kdy åWHQWRUR]GtO]DþQRXSR]QiYDW
a zkouãHMtMHMY\MiG Ĝit, pak jsou dosp ČOtDY\VWDYHQtY ãem bolestem a mo åQêPRP\O ĤPWRKRWRVWDYX0RKRXEêWVYHGHQLSRGYRGQtN\D ãSDWQêPLOLGPLDOHSR]QDMtND]DWHOH
kteĜtQHFtWtVORYDVYêFKNi]iQtSRGYRGQtN\NWH ĜtQDQČKUDMtGLYDGORVSROH þQRVWNWHUiYVHEHQHY ČĜt=ĜtGNDSĜLMtPDMtSĜHGVWtUiQtMDNpKRNROLYGUXKXGRVYêFKVUGFt
Tolkien v ČĜtYHVY Ĥj svČt a vãechny, kdo åMHMREêYDMt7RVDPR] ĜejmČ, nezaruþuje velikost - jestliåe Tolkien nebyl skv ČOêVSLVRYDWHOQHP ĤåHKRWRWDNRYêPXG Člat - ale je to
nČco, bez þHKRWXYHOLNRVWQHQtYXP ČQtQHERYþHPNROLYMLQpPDQDFKi]tPWRKRYHOPLPiORYHILNFLMHMt åsmyslem je ĜtFLPLQČco o sv ČtČ, kde åLMHPH7HQWRQH]GDUYtU\Y
DXWRUVNp þiVWLMHP\VOtPWRFRP ČQtWDNPQRKRNQLKNWHUpPtQtSRMHGQiYDWRVNXWH þQêFKYČFHFKNWHUpVHVNXWH þnČVWiYDMtYHVNXWH þQêFKGXãtFKDWČlech skuteþQêFKOLGtYH
skuteþQpPVY ČtČ, v kĜeþRYLWpPDOpMHYL ãtČ, NGHVHNROtEDMtD]StYDMtVPyGRXP ČQtFtVHORXWN\-iDOHY ČĜtPåe Tolkien putoval St ĜHGR]HPtNWHUiQHH[LVWXMHMLQGHQH åv nČm,
DUR]XPtPVPXWNXHOI Ĥa vidČl jsem Mordor.
A to je zdroj jednoty knihy, tato hlubina jistoty Tolkiena, je åudČODO]HVYpKRVY ČWDYtFQHåSRXKêVRXþet vãech jeho þiVWtGĤP\VOQêY\QiOH]QHERMHGQRGXFKpSRGREHQVWYt
VtO\.URP ČGRYHGQRVWLDY\QDOp]DYRVWL þlovČka, krom ČMHKR]QDORVWtILOR]RILHP\WRORJLHDSRHVLHMH 3iQSUVWHQĤvytvoĜHQOiVNRXDSêFKRXDWURFKRX ãtOHQVWYt1LNGHYQČm
QHQtPQRKRILNFHYMDNpNROLYIRUP Č, ale po pĤlnoci se mi nČNG\]Gi åe pĜLFKi]tURYQ Čåo tuto troãku. Tak þtu pĜtEČKR3UVWHQXDSiUGDO ãtFKNQLKPQRKRNUiWD]iYLGtPVYêP
dČWHPNWHUpMH ãtČåiGQRX]QLFKQHþHWO\D]iYLGtP9iPSRNXGWDNpQHDS ĜHML9iPUDGRVW
Peter S. Beagle se narodil v New Yorku v roce 1939 a sv ĤMSUYQtURPiQ A Fine and Private Place napsal dĜtYHQHåPXE\ORGYDFHW%\OSXEOLNRYiQYURFHDE\O
nezvykle dob Ĝe pĜijat.
3RDEVROYRYiQt3LWWVEXUJVNpXQLYHUVLW\YURFHRGMHOSDQ%HDJOHGRFL]LQ\ - åije v Pa ĜtåLFHVWXMHSR)UDQFLL,WiOLLD$QJOLL6WUiYLOURNQD6WUDQIRUVNpXQLYHUVLW Čjako þlen
Writing Fellowship1\Qtåije v Santa Cruz v Kalifornii. Jeho p ĜtEČK\VHREMHYXMtY Seventeen a The Atlantic Monthly a þOiQN\S ĜLVStYDOGR HolidayNGHE\O\SXEOLNRYiQ\ þiVWL
MHKRGUXKpKRURPiQX I see by My Outfit.