część 5 - Powiat Nyski

opevnění Nysy od středověkých hradeb po novodobé opevnění 18. a 19. století.
Galerie cizokrajného malířství 15.-19. stol. - díla nizozemských a vlámských
mistrů. Otto van Veena, Anthoniuse Palamedese, Bartholomeuse van der Helsta,
německé malířství s významnou „Juditou s hlavou Holofernovou” a italské, zastoupené Carlem Portellim, Francescem Bassanem, Francescem Raibolinim.
Umění a umělecké řemeslo 16.-19. stol. - bohatá a hodnotná sbírka měšťanského
a dvorského nábytku, keramika (porcelán z Míšně a Sevres, italský a nizozemský
fajáns), slezská keramika.
Čarodějnické procesy v nysko-jesenickém příhraničí – inkvizitorův sál, věznice,
repliky mučících nástrojů, katův meč, na nádvoří dělové koule a hraniční kameny.
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach – Opolu
11
Łambinowice. Cmentarz / Hřbitov
www.cmjw.pl
Powstało w 1964 roku w celu dokumentowania i badania historii obozów
jenieckich funkcjonujących tu w czasie wojny prusko - francuskiej w latach 1870-1871
oraz w czasie I i II wojny światowej.
Po obozach pozostały cmentarze obejmujące 52 mogiły żołnierzy francuskich
(z lat 1870-71), 6969 mogił Rosjan, Polaków, Rumunów, Włochów, Serbów, Anglików,
Francuzów, Belgów i Greków (z lat 1914-18) oraz mogiły ponad 40 tysięcy ofiar
(głównie jeńców radzieckich) z lat 1939-1945. W latach 1945-46 w pobliżu byłego
kompleksu obozów jenieckich utworzono obóz pracy, w którym przetrzymywano
ludność okolicznych miejscowości przeznaczoną do przesiedlania w głąb Niemiec.
Miejsce to upamiętniono obeliskiem w kształcie śląskiego krzyża pokutnego.
W miejscu pochówku ofiar obozu urządzono symboliczny cmentarz.
Łambinowice. Pomnik martyrologii jeńców wojennych
Památník martyrologie válečných zajatců
52
Centrální muzeum válečných zajatců v Łambinowicích - Opole
www.cmjw.pl
Vzniklo v roce 1964 s cílem dokumentovat a zkoumat dějiny zajateckých táborů
působících v době prusko-francouzské války v letech 1870-1871 a v době 1. a 2.
světové války.
Po táborech zůstaly hřbitovy s 52 hroby francouzských vojáků (z let 1870-71), 6969
hrobů Rusů, Poláků, Rumunů, Italů, Serbů, Angličanů, Francouzů, Belgičanů a Řeků
(z let 1914-1918) a hroby více než 40 tisíců obětí (zejména sovětských zajatců) z let
1939-1945. V letech 1945-46 poblíž bývalého komplexu zajateckých táborů vznikl
pracovní tábor, kde bylo drženo obyvatelstvo z okolních obcí určené k přesídlení
do vnitrozemí Německa. Toto místo bylo zvěčněno obeliskem ve tvaru slezského
smírčího kříže. V místě, kde byly pohřbeny oběti tábora, je zřízen symbolický
hřbitov.
Łambinowice. Były obóz jeniecki / Bývalý zajatecký tábor
Paczków. Muzeum Gazownictwa / Plynárenské muzeum
Muzeum Gazownictwa w Paczkowie
www.muzeumgazownictwa.pl
Z siedzibą w dawnej gazowni z ciekawymi zbiorami urządzeń gazowych
gospodarstwa domowego (kuchenki, piece łazienkowe, termy, żelazka, lodówki,
piece i kominki do ogrzewania pomieszczeń, latarnie i lampy oświetleniowe,
a nawet gazowe lokówki do włosów) oraz licznymi dokumentami, planami,
publikacjami, szkicami oraz zdjęciami.
Plynárenské muzeum v Paczkowě www.muzeumgazownictwa.pl
Se sídlem v dávné plynárně, se zajímavými sbírkami domácích topných zařízení
(kuchyňské vařiče, koupelnová kamna, termy, žehličky, ledničky, kamna a krby
k vytápění místností, lucerny a svítilny a také plynové kulmy na vlasy) a s četnými
dokumenty, plány, publikacemi, výkresy a fotografiemi.
53
11
Muzeum Krajoznawcze Ziemi Jesenickiej w Jeseniku
11
(www.muzeum.jesenik.net) - z siedzibą w Twierdzy Wodnej.
Wystawy stałe:
 Historia Ziemi Jesenickiej – historia regionu od czasów najdawniejszych po 1918 r.
 Geologia Ziemi Jesenickiej
 Flora i fauna Ziemi Jesenickiej
 Vincenz Priessnitz i uzdrowisko Gräfenberg – Dom rodzinny V. Priessnitza
– wystawa poświęcona postaci V. Priessnitza oraz historii uzdrowisk na ziemi
jesenickiej.
Vlastivědné muzeum Jesenicka v Jeseníku
(www.muzeum.jesenik.net) - se sídlem ve Vodní tvrzi.
Stálé výstavy:
 Historie Jesenicka – dějiny regionu od nejdávnějších dob do roku 1918
 Geologie Jesenicka
 Flora a fauna Jesenicka
 Vincenz Priessnitz a Lázně Gräfenberg – Rodný Dům V. Priessnitze – výstava
věnována V. Priessnitzovi a dějinám lázním na Jesenicku.
Jeseník. Twierdza na Wodzie / Vodní tvrz
Zlaté Hory. Muzeum / Muzeum
Muzeum Miejskie w Zlatých Horách
www.zlatehory.cz
Mieści się w centrum miasta w barokowym budynku stacji pocztowej z 1698
roku. Zwiedzając jego ekspozycję, można poznać górniczą przeszłość regionu,
a poprzez zaaranżowaną na wzór sztolni piwnicę poczuć się niemal jak prawdziwy
górnik. Całość ekspozycji uzupełnia wystawa dokumentująca procesy czarownic
w Zlatych Horach. Przy Muzeum rozpoczyna się zielony szlak turystyczny
prowadzący do zlatorudnych młynów, będących replikami XIV-wiecznych młynów
służących do pozyskiwania złota.
54
Městské muzeum ve Zlatých Horách
www.zlatehory.cz
Sídlí v centru města v barokní budově pošty z r. 1698. Při návštěvě expozice se
můžeme seznámit s hornickými dějinami regionu a ve sklepě aranžovaném
jako štola se cítit téměř jako opravdový horník. Expozici doprovází výstava
dokumentující čarodějnické procesy ve Zlatých Horách. U muzea začíná zelená
turistická trasa do Zlatorudných mlýnů, které jsou replikou mlýnů ze 14. století
používaných pro získávání zlata.
Javorník
W Javorniku, w zamku rezydencji arcybiskupów Jánský Vrch (www.janskyvrch.cz),
znajduje się unikatowa kolekcja fajek i przyborów tytoniowych. Większość
eksponatów pochodzi z XVIII i XIX wieku, a wśród nich fajki wojskowe, szlacheckie
oraz egzotyczne.
V Javorníku, v zámku, sídle arcibiskupů Jánský vrch (www.janskyvrch.cz) se
nachází jedinečná sbírka dýmek a tabákových potřeb. Většina exponátů pochází
z 18. a 19. století, patří k nim vojenské, šlechtické a exotické dýmky.
Javorník. Zamek Jánský Vrch / Zámek Jánský Vrch
Česká Ves. Ekspozycja historycznych motocykli
Expozice historických motocyklů
Česká Ves
W Czeskiej Wsi koło Jesenika znajduje się ekspozycja historycznych motocykli
i innych pojazdów (www.veteranclub.cz).
V České Vsi u Jeseníku se nachází expozice historických motocyklů a jiných
vozidel (www.veteranclub.cz).
Lipová-lázně
Muzeum Śląskiego Semmeringu (Muzeum Slezského Semmeringu) w Lipoválázně prezentuje historię górskiego odcinka linii kolejowej Branná – Ostružná
– Ramzová – Horní Lipová, która, poprzez podobieństwo do górskich odcinków
linii kolejowych u podnóża Alp na linii Wiedeń – Mediolan, była nazywana śląskim
55
11
Semmeringiem. W muzeum można zobaczyć urządzenia zabezpieczające i kontrolne linii kolejowej, modele, dokumenty, bilety oraz środki sygnalizacyjne.
Muzeum slezského semmeringu v Lipové-lázních prezentuje dějiny horského
úseku železnice Branná – Ostružná – Ramzová – Horní Lipová, která byla nazvána
slezským semmeringem díky své podobnosti s horskými úseky železnic na úpatí
Alp na trati Vídeň – Miláno. V muzeu je možné zhlédnout zabezpečovací a kontrolní
techniku železnice, modely, dokumenty, jízdenky a signalizační prostředky.
Javorník
Muzeum Miejskie w Javorniku (www.kulturnidumjavornik.cz) - ze stałą
ekspozycją historii Javorníka od prehistorii do dziś, etnograficzną oraz ekspozycją
poświęconą Karlowi Dittersowi z Dittersdorfu.
Městské muzeum v Javorníku (www.kulturnidumjavornik.cz) – se stálou
expozicí věnovanou historii Javorníku od prehistorie do současnosti, vlastivědnou
expozicí a expozicí věnovanou Karlu Dittersovi z Dittersdorfu.
Javorník. Muzeum / Muzeum
11
Lipová-lázně
Muzeum Johanna Schrotha w Lipová-lázně (www.ic-lipova.cz) – ekspozycja
poświęcona postaci Johanna Schrotha, założyciela uzdrowiska Dolní Lipová.
Muzeum Johanna Schrotha v Lipové-lázních (www.ic-lipova.cz) – expozice
věnovaná Johannu Schrothovi, zakladateli lázní Dolní Lipová.
Lipová-lázně. Pomnik Johanna Schrotha
Pomník Johanna Schrotha
56
Jeseník. Uzdrowisko i Sanatorium Priessnitza
Léčebné lázně a Priessnitzovo sanatorium
57
IC LIPOVÁ LÁZNĚ
Lipová-lázně 476
790 61 Lipová-lázně
e-mail: [email protected]
www.ic-lipova.cz
Informacja turystyczna / Informační centra
Informacja Turystyczna
Bastion św. Jadwigi w Nysie
ul. Piastowska 19, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 49 71
e-mail: [email protected]
www.informacja-turystyczna.nysa.pl
Městské informační centrum ZLATÉ HORY
Bezručova 144
793 76 Zlaté Hory
e-mail: [email protected]
www.zlatehory.cz
Centrum Informacji Turystycznej
w Głuchołazach
pl. Basztowy 4a, 48-340 Głuchołazy
tel. 0048 77 439 14 53, fax 0048 77 439 43 60
e-mail: [email protected]
www.glucholazy.pl
Městské informační centrum JAVORNÍK
Nádražní 16
790 70 Javorník
e-mail: [email protected]
www.kulturnidumjavornik.cz
Centrum Informacji Turystycznej
w Paczkowie - Dom Kata
ul. Wojska Polskiego 23, 48-370 Paczków
tel./fax 0048 77 431 69 87
e-mail: [email protected]
www.paczkow.pl
Informační středisko ŽULOVÁ
Josefské náměstí 1
790 65 Žulová
e-mail: [email protected]
www.zulova.cz
Informační centrum Jesenicka
Palackého 2/1341
790 01 Jeseník
Tel: 00420 584 498 155
e-mail: [email protected]
www.jesenik.org
Informační středisko MIKULOVICE
Hlavní 214
79084 Mikulovice
e-mail: [email protected]
www.mikulovice.cz
58
Nysa. Piękna Studnia
Krásná studna
59
Inne przydatne adresy / Jiné důležité adresy
Centrum Badawczo-Edukacyjne Konserwacji Zabytków
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nysie
ul. Obrońców Tobruku 5a
48-300 Nysa
tel. 0048 77 409 16 83, 88
fax 77 409 11 59
e-mail: [email protected]
www.pwsz.nysa.pl
Opolski Wojewódzki
Konserwator Zabytków
ul. Piastowska 14
45-082 Opole
tel. 0048 77 452 44 33
fax 0048 77 452 47 50
www.wuozopole.pl
Diecezjalny Konserwator i Kustosz
Zabytków Diecezji Opolskiej
Muzeum Diecezjalne
ul. kard. B. Kominka 1a
45-032 Opole
tel./fax 0048 77 456 60 15
e-mail: [email protected]
www.muzeum.diecezja.opole.pl
Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Pradziad
Rynek - Ratusz
48-200 Prudnik
tel. 0048 77 438 03 80
e-mail: [email protected]
www.europradziad.pl
Oddział PTTK „Ziemi Nyskiej” w Nysie
ul. Bracka 2/4, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 41 71
www.pttk.pl
Powiatowy Konserwator Zabytków
Starostwo Powiatowe w Nysie
ul. Parkowa 2
48-300 Nysa
tel. 0048 77 408 52 12
e-mail: [email protected]
Oddział PTTK w Głuchołazach
ul. Powstańców Śląskich 50/23
48-340 Głuchołazy
tel. 0048 77 439 28 95
60
Nysa. Inscenizaja bitwy / Inscenizace bitvy
61
Paczków
Nyski Ośrodek Rekreacji
z/s w Skorochowie, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 20 26, 0048 77 433 38 81
e-mail: [email protected], www.nor.nysa.pl
Agroturystyczne Stowarzyszenie
Ziemi Nyskiej i Borów Niemodlińskich
Skorochów 22, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 433 48 01
www.agroturystyka-nysa.kalcyt.pl
Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych
Pokrzywna 11, 48-267 Jarnołtówek
tel. 0048 77 439 75 48
www.go.zopk.pl
Opolska Regionalna Organizacja
Turystyczna w Opolu
ul. S. Żeromskiego 3, 45-053 Opole
tel. 0048 77 441 25 21
e-mail: [email protected]
www.orot.pl, www.visitopolskie.pl
LGD Nyskie Księstwo Jezior i Gór
ul. Kolejowa 15, 48-300 Nysa
tel. 0048 77 408 05 88
www.nyskieksiestwo.turystyka.net
62
Stowarzyszenie Kopa Biskupia
48-267 Pokrzywna 69
tel. 0048 77 439 75 45
Towarzystwo Przyjaciół Głuchołaz
pl. Basztowy 3a, 48-340 Głuchołazy
Partnerstwo Borów Niemodlińskich
ul. Bohaterów Powstań Śląskich 34
49-100 Niemodlin
tel. 0048 77 460 63 51
www.boryniemodlinskie.pl
Szkolne Schroniska Młodzieżowe
www.schroniskonysa.pl
www.schronisko.pokrzywna.prv.pl
Gminy Powiatu Nyskiego
www.powiat.nysa
www.nysa.pl, www.paczkow.pl
www.otmuchow.pl, www.glucholazy.pl
www.korfantow.pl, www.lambinowice.pl
www.kamiennik.pl, www.skoroszyce.pl
www.pakoslawice.pl
Miasto Jeseník
www.jesenik.org
Notatki / Poznámky
63
Głuchołazy. Rynek / Náměstí
Mapa / Mapa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Rys historyczny / Nástin historie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Architektura obronna - grodziska, zamki, fortyfikacje
Pevnostní architektura – hradiště, hrady, pevnosti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Pałace / Zámky . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Inne zabytki / Jiné památky . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
Wybrane zabytki architektury sakralnej / Vybrané památky církevní architektury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
Słupy graniczne / Hraniční sloupy
.......................................................................................................................
Krzyże pojednania (pokutne) / Smírčí kříže
......................................................................................................
42
42
Wieże widokowe i schroniska / Rozhledny a chaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
Górnictwo złota / Těžba zlata . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Tradycje uzdrowiskowe / Lázeňské tradice . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Muzea / Muzea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
Informacja turystyczna / Informační centra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Inne przydatne adresy / Jiné důležité adresy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
64
Głuchołazy. Fragment murów obronnych
Část městských hradeb
65
Starostwo Powiatowe w Nysie
ul. S. Moniuszki 9-10, 48-300 Nysa
tel. 77 408 50 00
fax 77 408 50 70
e-mail: [email protected]
www.powiat.nysa.pl
Partner projektu
Stowarzyszenie Na jedné lodi
[email protected]
Studio Plan
ul. Piotrkowska 72, 54-060 Wrocław
tel./fax 71 373 44 37, 71 354 25 07
e-mail: [email protected], www.plan.pl
Redakcja: Anna Dębska
Fotografie: Joanna Bołdak, Waldemar Brygier, Anatol Bukała, Ryszard Czajkowski, Izabela Kicak, František Kyjovský, Adrianna Mikołajczyk, Krzysztof Miśniakiewicz
Piotr Osiadły, Ivan Prokop, Janusz Skop, Kazimierz Staszków, Dariusz Wojciechowski, Grzegorz Zwoliński, Marcel Šos, Studio PLAN
Urząd Miejski w Głuchołazach, Urząd Miejski w Korfantowie, Urząd Gminy Łambinowice, Muzeum w Nysie
Nyski Ośrodek Rekreacji, Starostwo Powiatowe w Nysie, Muzeum Gazownictwa w Paczkowie, Urząd Miejski w Paczkowie
Teksty: Anatol Bukała, Izabela Kicak
Tłumaczenie: czeski - Karina Kurková
Kartografia: Monika Sibielec, Dariusz Wojciechowski, Marta Zięba
Opracowanie
graficzne: Katarzyna Borkowska
Wydanie: I 2012
ISBN: 978-83-62645-83-1
Publikacja wydana w ramach realizacji projektu pn. „Jesenicko – nyskie górskie pojezierze”.
Projekt zrealizowany przez Wydział Promocji, Sportu i Turystyki Starostwa Powiatowego w Nysie pod kierownictwem Anatola Bukały.
Informacje zawarte w niniejszym wydawnictwie są prawnie chronione. Żadna część tego wydawnictwa nie może być w jakikolwiek sposób powielana ani wykorzystana do innej publikacji bez zgody Studia PLAN.
Copyright by Starostwo Powiatowe w Nysie
66
67
Projekt „Jesenicko - nyskie górskie pojezierze” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz ze środków budżetu państwa
w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska - Rzeczpospolita Polska 2007 - 2013. Przekraczamy granice
Egzemplarz bezpłatny
68
l
Neprodejné